RANT KOLLAMA ÜZERİNE..
Devletin ekonominin işleyişine yaptığı geniş takdiri müdahalelerin kaçınılmaz bir sonucu vardır: sun’i rantlar... Tarifeler (gümrük vergileri), tarife-dışı engeller, teşvikler, artan oranlı vergiler, müteşebbislerin kar risklerinin güvence altına alınması, başarısız işletmelerin devletleştirilmesi ya da devlet desteği sağlanması, özel kesime faizsiz ya da düşük faizli krediler tahsis edilmesi ve daha bir çok uygulamalar...
Ekonomide rantlar yaratan, bu rantları dağıtan, rant kollama faaliyetlerinin toplumda yaygınlaşmasına neden olan devlettir ve devlet müdahaleciliğidir.
“Servet sahibi olmanın sadece iki yolu vardır: Ekonomi yoluyla (gönüllü üretim ve mübadele) ve politika yoluyla. Serbest piyasada sadece ekonomik araçlar kullanılır ve sonuçta herkes yaptığı hizmet karşılığında bir para kazanır. Devlet teşvikleri işin içine girince durum değişir. O zaman servete ulaşmak için politik araçlar devreye girer.”
Murray Rothbard
Rant kolama teorisinin ve konuda yapılan ampirik çalışmaların bize öğrettiği şudur: Devletin büyümesi, görev ve fonksiyonlarının genişlemesi rant kollama faaliyetlerinin artmasına neden olur. Rant kollama, aşırı devlet müdahaleciliğinin bir sonucudur.
“Bugün vatandaşlar arasında kardeşliği, birliği geliştirmekle yükümlü olan devletin, onları devletten lütuf bekleyen, bir şeyleri koparmaya çalışan bireyler haline getirdiği kuşkusuzdur. Bugün tarım, sanayi, ticaret gibi kesimler devletten bir şeyler koparmak için çılgın bir yarış içindedirler. Herkesin gayreti yasa koyucudan kardeşlik adına bir imtiyaz koparmak şeklinde özetlenebilir.”
Frederic Bastiat
Frederic Bastiat
“Eğer her iyi ve yararlı olanı teşvik edecek olursanız, bunun sınırını nasıl saptayacaksınız? Mantık çerçevesinde bir liste çıkararak tarım, sanayi, ticaret, refah ve eğitim için teşvik verilmesini mi talep edeceksiniz?”
Frederic Bastiat
Rant kollamanın sosyal maliyeti israf, hırsızlık ve yağmacılıktır. Serbest ticareti engelleyen tarifeler, kotalar, lisanslar; yatırım ve ihracat teşvikleri; vergi imtiyazları, mali tekeller, transfer harcamaları ve daha bir çok müdahaleci iktisat politikası araçları "yasal soygun"ın gerçekleştirilmesine imkan sağlarlar.
Rant kollamanın ortadan kaldırılması için devletin ekonomiye yapacağı müdahalelerin azaltılması gerekir. Piyasanın tabii işleyişine bırakılması rant ekonomisinin alanını daraltır ve üretim ekonomisi sayesinde ekonomide verimlilik artışı sağlanır.
******
“Monopol iyi yönetim için büyük bir tehlikedir.”
Adam Smith
“Rant monopolün bir sonucudur.”
John Stuart Mill
“Ticaret ilkeleri ve özgür bir devletin ruhunun aykırı olduğu için tekeller iğrençtir ve özgür devlete zarar vermeyecek şekilde ortadan kaldırılmalıdır.”
Maryland Anayasası, 1776
“Tembellik için bir prim olarak adlandırdığımız ayrıcalıkların ve monopollerin kaldırılmasını temsilcilerimizden talep edelim.”
Belleville Manifestosu, 1869