EĞİTİMDE PARADİGMAL DEĞİŞİMLER

 

www.canaktan.org

 

      Anasayfa  Aktif Eğitim   Uzaktan Eğitim   e-öğrenme   Yaşamboyu Öğrenme    Disiplinlerarası Eğitim   Web Kaynaklar 
 

 

       Disiplinler-arası Eğitim ve Araştırma

 Prof.Dr. C.Can Aktan

 

 

Eğitimde belli bir disiplin üzerinde uzmanlaşmaya dayalı eğitim ve araştırma sistemi (akademik taylorizm) önemini hala korumakla beraber, giderek artan bir trendde yerini disiplinler-arası  ve çok-disiplinli eğitim ve araştırmaya bırakmaktadır.[1] Bu değişimin henüz hızlı ve belirgin olduğunu söyleyemeyebiliriz, fakat değişim trendlerinin bu yönde ilerlediğini iddia edebiliriz.

Öncelikle “disiplin” kavramını açıklamakla başlayalım. Disiplin, kendine özgü eğitim altyapısı, yöntemleri ve içeriği olan ve herhangi bir alanda yeni bilgi üretebileceğini ve sözkonusu alanda daha ileri düzeyde bilgiler geliştirilebileceğini kanıtlamış bir araştırma alanına verilen isimdir. (Berger,1970) Her disiplinin kendine özgü doktrini, profesyonel dili, terminolojisi, entellektüel öncüleri ve takipçileri bulunur. (Becher, 1989:22; Parker, 2002:374.)

Bir disiplin içerisinde bilginin başlıca şu boyutları ele alınır ve geliştirilir:

·                     tarihsel bilgi,

·                     teorik bilgi,

·                     analitik bilgi,

·                     pratik bilgi,

·                     deneysel bilgi,

·                     ampirik bilgi vs.

 “Disiplinler-arası” terimin sözlük manası ise, iki veya daha fazla akademik disiplinin ya da inceleme alanının birleştirilmesi ya da kapsanmasıdır. Dolayısıyla, disiplinler arasılık,  geleneksel akademik disiplinlere  göre yapılandırılmış a priori bir bilgi düzenlemesinin kullanımını varsayar. Kısa br tanım yapmak gerekirse, disiplinler-arası kavram olarak, bir veya daha fazla disiplini birleştirmek ve kapsamak anlamına gelir. (Kline,1995; Klein,2000; Cluck,1980;

 “Disiplinler-arası” teriminin anlamı zamanla şu şekilde bir gelişme göstermiştir.(Gür, 2003:189-190.)[2]

Çok disiplinli. Farklı disiplinlerden gelen belirli sayıda uzmanın bir sorun üzerinde birlikte çalışması; Örneğin, yağlı yiyeceklerin kalp rahatsızlıkları üzerindeki etkisini incelemek üzere oluşturulmuş çok-disiplinli bir ekip, sorunun çözümü için kendi disiplinlerinin perspektiflerini bütünleştirmelerini mutlaka gerektirmeyecek bir tarzda, birlikte çalışan bir kardiyolog, bir diyetçi ve bir istatistikçiden oluşuyor olabilir.

Çapraz disiplinli. Bir disipline bir başka disiplin perspektifinden bakılması,

Disiplinler-ötesi. Birkaç disiplini aşıp ya da enlemesine kesip, herhangi bir tekil disiplinin alanının ötesine geçen meselelerle ilgilenilmesi;

Terminoloji ve tipolojiye yönelik bu açıklamaların ardından geleneksel eğitim ve araştırmada hakim olan bilginin parçalanması ve bölümlere ayrılması ve belirli bir alanda uzmanlaşılması yaklaşımı ile disiplinler-arası/çok disiplinli eğitim ve araştırmayı benimseyen yeni yaklaşımın bir karşılaştırmasının yapılmasında yarar bulunmaktadır.(Tablo-6.)

 

tablo......

 

Özet olarak, 21.yüzyılın üniversitelerinde eğitim ve araştırmada disipliner yaklaşımdan bütünüyle vazgeçileceğini ifade etmek çok iddialı –ve belki de gereksiz- bir öngörü olabilir, fakat görünen o’dur ki, disiplinler arası ve çok disiplinli eğitim ve araştırma önümüzdeki yıllarda çok daha fazla önem kazanacak ve yaygınlaşacaktır.


 

[1] İnterdisipliner ve multidisipliner eğitim hakında bkz:  Bechtel, 1986; Berger, 1970;Campbell, 1969; Cluck,1980; Frank, 1988; Gozzer, 1982; Klein, 1990;Klein, 1995; Messer-Davidow et. All. 1993; Weingart & Stehr, 2000; Becher, 1989;Bradbeer, 1999;Neumann, 2001;Parker, 2002; Gür, 2003; Klein &Doty, 1994; OECD, 1972.

[2] Gür bu açıklamalarını şu eserden aktarmaktadır: J.T. Klein, Interdisiplinarity: History, Theory, and Practice, Detroit, Michigan: Wayne State University Press. 1990.


 

Çalışmanın tamamı için bkz:

Coşkun Can Aktan,Yüksek Öğretimde Değişim: Global Trendler ve Yeni Paradigmalar”, içinde: C.Can Aktan, Değişim Çağında Yüksek Öğretim, İzmir: Yaşar Üniversitesi Yayını, 2007.

www.canaktan.org- Copyright 2007 © - All Right Reserved