AKADEMİK MAKAM VE MEVKİİLERDE KALMA SÜRESİ...

 

 

Prof.Dr.Coşkun Can Aktan

 

 

“Tecrübe göstermektedir ki, güç sahibi her insan sahip olduğu gücü kötüye kullanmaya eğilimlidir.”

Montesquieu[i]

 

Örnek insanlar erdemle ilgilenir,

küçük insanlarsa makam, mevki ve mülkiyetle..”

Konfüçyüs[ii]

 

“Ne kul olurum kimseye,

Ne onun bunun yardımcısı

Dünyadaki hiçbir krallığa uşak,

oyuncak olmayacak kadar

Soylu doğmuşum ben.”

Shakespeare

 

Üniversitelerde hangi makam ve mevkii olursa olsun görevde kalma süresi mutlaka yükseköğretim ile ilgili yasada açık olarak belirlenmeli ve sınırlandırılmalıdır. Sadece üniversitelerde değil seçilmiş ve atanmış tüm yöneticilik makam ve mevkiilerde görev süresinin sınırlandırılması (term limitation) artık evrensel düzeyde kabul gören bir uygulamadır.

Bugün uygar devletlerde “sınırsız demokrasi” anlayışı şiddetle eleştirilmekte ve halkın seçtiği temsilcilerin görevde kalabileceği azami süre anayasalar ve yasalarda güvence altına alınmaktadır. Demokrasi düşüncesine büyük katkılarda bulunan büyük filozofların vurguladığı gibi sınırsız güç tehlikelidir ve daima kötüye kullanılması muhtemeldir. Güç ve yetkiler, makam ve mevkiiler sınırlandırılmadığı takdirde istismar ve suiistimal edilebilir.

Tekrarlayalım, uygar toplumların demokrasi anlayışı sınırsız değil, “sınırlı demokrasi” anlayışıdır.[iii]

Üniversiteler, uygarlık yolunda diğer kurumlara öncü olmak durumundadır. Üniversitede idari kadroları, yöneticilik pozisyonlarını uzun süre işgal eden kişiler, bir süre sonra “kadrolaşma”, “kayırma”, “kollama” vs. istenmeyen yönlere kayabilmektedirler.

Öte yandan, uzun yıllarını bilimsel araştırmalar yaparak geçirmiş bir akademisyenin tamamen idari işlerle meşgul olması onu mesleğinden uzaklaştırmakta ve yeni bilgiler öğrenmekten alıkoymaktadır. Bilime katkılarda bulunmuş ya da bilime ciddi katkılarda bulunma potansiyeli olan bir tıp doktorunun yönetici olması durumunda “fırsat maliyeti”nin dikkate alınması gerekmez mi?

Ne Yapılmalı?

Yükseköğretim ile ilgili kanunda çok açık olarak görev süresi ve yeniden atama ile ilgili kural belirlenmelidir. Bu konuda bizim  Dekan ve Bölüm Başkanı makamları konusunda iki alternatif önerimiz bulunmaktadır:

Dekanlık Görevi İçin Öneri 1:

 “.......Dekanlık görev süresi iki  yıldır. Süresi sona erenler yeniden seçilebilirler. Ancak iki dönemden fazla dekanlık  yapılamaz.”

Bölüm Başkanlığı Görevi  İçin Öneri 1:

“Bölüm Başkanı  görev süresi iki yıldır. Süresi sona erenler yeniden seçilebilirler. Ancak iki dönemden fazla bölüm başkanlığı yapılamaz.”

Bunun dışında ikinci alternatif önerimiz şudur:

Öneri 2:

“.......Dekanlık (Bölüm Başkanlığı) görev süresi iki yıldır. Süresi sona erenler yeniden seçilebilirler. Ancak üst üste iki dönemden fazla dekanlık (Bölüm Başkanlığı)   yapılamaz. Aradan bir dönem geçtikten sonra tekrar aday olunabilir.”

Sonsöz...

Yaklaşık 20 yıldır üniversitede görev yapan bir bilim insanı olarak akademik yozlaşmaların ortadan kaldırılması için özellikle bölüm başkanlığı ve dekanlık görevlerinin süre olarak sınırlandırılmasının çok önemli olduğunu düşünüyorum. Üniversitelerde kadrolaşmaların, öğretim üyeleri ve  özellikle araştırma görevlileri üzerindeki baskıların ortadan kaldırılması için bu konuda mutlaka yasal düzenlemeler yapılması gerekir.


 

horizontal rule

[i] Bkz: C.Can Aktan, Ekonomik Anayasa, Ankara: TİSK Yayını, 10.

[ii]Konfüçyüs Düşüncesinin Temelleri, (Çev:S.Özbudun), İstanbul:Anahtar Kitaplar, 1996.

[iii] Bu konuda ayrıntılı bilgi için bkz: C.Can Aktan, Anayasal İktisat, Ankara: Siyasal Kitabevi, 2002.