Buchanan çalışmalarında Wicksell’in de etkisi ile politik karar alma
kuralları ve/veya oylama teorisi üzerinde önemle durmuştur. Wicksell 1896 yılında
yazdığı tezinde özellikle vergileme ve kamu harcamalarının, iyiliksever bir despotun
kararı ile değil politik karar alma sürecinin bir sonucu olduğunu gündeme getirerek
kamu ekonomisinin ve politik karar alma kurallarının önemini vurgulamıştır.
Oylama teorisini çalışmalarının merkezine yerleştiren Buchanan,
yaptığı araştırmada ABD’de 1950’li yılların öncesinde Bergson, Black ve
Arrow’un çalışmaları dışında oylama teorisi ile ilgili başka çalışmaların
olmadığını belirtmiştir (Buchanan, 1975b; 386).
Buchanan akademik hayata atıldığı 1950’li yıllarda ilk
çalışmalarını karar alma kuralları üzerine yapmıştır. Bu çalışmalarda
özellikle Black ve Arrow önemli bir yere sahiptir. Buchanan’ın bir çok
çalışmasında Black ve Arrow’a atıfta bulunması,
oylama teorisine verdiği önemin bir göstergesi olarak kabul edilebilir.
Buchanan’a göre oylama teorisi ve oylama kuralları bir devlet veya
politika teorisi değildir. Bu teoriler sunulan mal ve hizmetlerin talepleri konusunda
birey tercihlerinin karar almada sahip oldukları etkileri incelemektedir. Bu teorilerde
talep edilen mal ve hizmetler için birey tercihleri irdelenmekte, ancak daha da önemli
olan bu mal ve hizmetleri arz edecek bireylerin davranışları ihmal edilmektedir. Bu
açıdan Buchanan çalışmalarında Black ve Arrow’a eleştiriler getirmiştir
(Buchanan, 1999; 53).
Bireyler, kamu hizmetleri konusunda ortaya koydukları istek ve tercihlerine
göre devlet faaliyetlerinden en yüksek faydayı elde etmek isterler. Birey
tercihlerinden toplumsal tercihlere geçişi oylama yöntemleri gerçekleştirmektedir. Oylamada seçmenler arası anlaşma ve stratejiler
söz konusudur. Oylama sonuçlarının somuta dönüştürülmesi politik kurumların
varlığına bağlıdır. Politik kurumlar seçmenlerin bireysel ve kamusal isteklerini
toplumsal talebe dönüştürmede aracılık eden kurumlardır.
Demokratik rejimlerde politik seçeneklerin sıralaması bireylerin
tercihlerine bağlıdır. Bireylerin tercihlerinden toplumsal tercihlere ulaşmak için
oylamaya başvurulur. Bunun gerçekleşebilmesi için değişik oylama kuralları
önerilmiştir.
Oylama Teorisi içerisinde oylama
yöntemlerini iki genel başlık altında toplamak mümkündür. Bunlar oybirliği kuralı
ve çoğunluk kuralıdır. Buchanan çalışmalarında her iki oylama yöntemleri
üzerinde durmuş ve temel yaklaşımlarını Wicksell’in önerdiği oybirliği kuralı
üzerine oturtmuştur.
Oybirliği, bütün birey
tercihlerinin dikkate alındığı bir kuraldır. Oybirliği kuralı bütün bireylerin
kamusal faaliyet ile ilgili tercihlerini açıklamalarına imkan verir. Buchanan’a göre
kamusal faaliyete ilişkin birey tercihlerinin pareto optimumunu sağlayabilmesi
oybirliği kuralı ile mümkün olacaktır.
Wicksell’in geliştirdiği bu
kural, Buchanan’ın kollektif karar alma için önerdiği ve savunduğu bir oylama
kuralıdır. Ancak oybirliği kuralının önemli maliyetleri vardır. Bu maliyetlerin
birincisi, her bireye fayda sağlayan bir programı formüle etmenin zorluğudur;
ikincisi, formüle edilebilse bile, bu programın bireylerden biri tarafından veto edilme
ihtimalinin olmasıdır (Çelebi, 2000; 98).
Buchanan çalışmalarında bu
zorlukları da hesaba katarak yaklaşık oybirliği kuralının kabul edilebileceğini
vurgulamaktadır. Buchanan yaklaşık oybirliği kuralının ABD’nin bazı eyaletlerinde
uygulandığını belirtmekte ve bu kuralın azınlık haklarının korunması adına
uygulanması gerektiği üzerinde durmaktadır.
Çoğunluk kuralı Buchanan’ın eleştirdiği ve kollektif karar almada
önermediği bir oylama kuralıdır. Buchanan’a göre eğer oylama çoğunluk kuralı
ile yapılırsa azınlıkta kalanlar kararlarda tercihlerini ortaya koyamazlar ve kayba
uğrarlar. Buchanan kollektif kararlarda çoğunluk kuralının uygulanması ile çoğunluğun faydaları azınlığın ise
maliyetleri yüklenmesi ve dolayısıyla azınlığın sömürülmesi ile
sonuçlanacağını belirtmiştir. Bunun önlenmesi için kararların oybirliği ile
alınması gerektiğini, fakat bunun maliyeti çok yükselteceğini, bunun için
oybirliğine yakın bir karar yetersayısının etkin çözüm olacağını savunmuştur
(Buchanan ve Tullock, 1962; 93).
Buchanan’a göre çoğunluk kuralı, iktisatçıyı büyük bir
adaletsizliğe teşvik edebilir. Politik iktisatçının kollektif kararların çoğunluk
kararı ile alındığını bilmesi onu, çoğunluğun kabul edeceği sosyal
alternatifleri arz etmeye itecektir. Bu noktada politik iktisatçı çoğunluğun
yararına olan değişiklikleri önerirken azınlığın göreceği zararın tazmini
konusunda duyarsız veya ihmalkar olabilir. Kollektif süreçte alınacak kararların
oybirliğine dayanmaması, politik iktisatçının ek sorumluluklar almasına sebep
olacaktır. Bu durum, politik iktisatçının olması gereken “nötr” konumu
değiştirmektedir.
Kamu Tercihi Teorisi ile ilgili ilk çalışmalara
bakıldığında, bu çalışmaları yapan araştırmacıların kamu maliyesi alanına
yakın olmaları ve yapılan bu çalışmaların Kıta Avrupası’nda geliştirilen
çalışmaları yansıtmaları şaşırtıcı değildir. Duncan Black buna bir örnek
olarak gösterilebilir. Black’in ilk çalışmaları geleneksel kamu maliyesi
konularını içermektedir. Buchanan’a göre Black bu çalışmaları kaleme almadan
önce özellikle İtalyan iktisatçıların ve Wicksell’in çalışmalarını okumuş ve
bu deneyim ve birikimler sonucu oylama teorisi içerinde Komiteler Teorisi (The Theory of
Committees) olarak bilinen kendi teorisini geliştirmiştir (Buchanan, 1975b; 387).
Black (1948) oylama teorisi ile ilgili ilk çalışmasında grup içerisinde
karar almanın rasyonelliği üzerinde durmuştur. Buchanan’a göre bu çalışma,
çoğunluk kuralının geçerli olup olmamasından daha çok bu kuralın
işletilebilirliliği üzerinde yoğunlaşmıştır. Black, bütün bireylerin tercihleri
dikkate alındığında, çoğunluk kuralının, gruptaki ortalama seçmenin tercihlerine
karşılık geleceğini buldu. Black’in ortaya koymaya çalıştığı ortanca seçmen
yaklaşımı 1960’lardaki kamu maliyesi uygulamalarında önemli bir araç olarak ele
alınmıştır.
Black çalışmalarında dönemsel çoğunluk sorununun seçmen
tercihlerindeki bir terslikten ve tercih sıralamasının çok zirveli olmasından
kaynaklandığını ispatlamaya çalışmıştır. Eğer tercih sıralamasında çok
dorukluluk söz konusu ise, bu tercihler arasında seçmenler için ortalama olarak en
yüksekte tutulan seçeneği bulmak zorlaşmaktadır. Buna karşın, eğer kollektif
tercihler için alternatifler, bu alternatifler üzerindeki bireysel tercihlerin tek
zirveli olması şeklinde sıralanabilirse, gruptaki tüm oy verenler için tek bir
çoğunluk sonucu ortaya çıkacaktır.
Buchanan’a göre çoğunluk oylama kurallarının, belirli koşullar
altında ortanca seçmenin tercihlerini yansıtması, Kamu Tercihi Teorisi içerisinde
kamu maliyesi uygulamalarında ve yerel yönetim bütçeleri ile ilgili alınan kararlarda
hem analitik hem de ampirik bir çok çalışmanın yapılmasına sebep olmuştur.
Black’in çalışmalarında bireyi
ve birey tercihlerini ön plana çıkartması Kamu Tercihi Teorisi açısından önemli
bir gelişmeyi ifade etmektedir. Buna karşın Black’in kollektif karar alınır iken
salt çoğunluk kuralı ve ortanca seçmen üzerinde durması Buchanan tarafından
eleştirilmiştir. Ancak, metodolojik olarak Black’in çalışmaları kamu tercihi
teorisinin oluşumunda büyük etkilere sahip olmuştur.
Kenneth Arrow ise 1951 yılında yazdığı “Sosyal Tercih ve Bireysel
Değerler” isimli çalışmasında kollektif tercihlerin oluşmasında bireysel
tercihlerin bir etkisinin olmadığını ispatlamaya çalıştı.
Arrow’un çalışması Black’in çalışmasına
nazaran iktisat teorileri üzerinde etkili olmuştur. Buchanan’a göre bu etki kamu
maliyesi üzerinde daha dolaylıdır. Arrow çalışmasında teorik refah iktisadından
çıkan sosyal refah fonksiyonu üzerinde durdu. Arrow’a göre bireysel tercihler
dizisi, tutarlı bir sosyal ya da kollektif tercih dizisi oluşturmayacaktır. Arrow’un
uygun bir sosyal düzen kriteri yaratmanın olanaksızlığını vurgulaması, kollektif
karar alma ilkelerinin çözümlenebileceğini modern iktisatçıların gündemine
getirdi.
Arrow, sosyal refah fonksiyonunun bir dizi bireysel tercih fonksiyonlarından
oluşup oluşamayacağını bulmaya çalıştı. Çalışmasında bireysel tercihlerin
böyle bir fonksiyon oluşturmadığı sonucuna varan Arrow, kurumların nasıl
işlediğiyle değil, kollektif tercihin mantıksal yapısıyla ilgilendi. Buchanan’a
göre bu açılardan Arrow’un çalışmasını Kamu Tercihi Teorisi içerisinde
değerlendirmek doğru değildir (Buchanan, 1954a; 334).
Buchanan, Arrow’un çalışmasına eleştiriler
yöneltmiş ve kendi fikirlerini ortaya koymaya çalışmıştır. Özellikle maliye
teorisinde kollektif karar almanın çok önemli süreç olduğu üzerinde durmuştur.
Bunun için kollektif kararlarda birey davranışları Buchanan'ın önemle üzerinde
durduğu konular arasındadır (Buchanan, 1960a; 5).
Arrow, kendi probleminin, sonradan rasyonel tercihleri
yansıtacak bir bütün olarak toplum için gerekli olan “sıralamanın yapısının”
oluşturulması olduğunu vurgulamıştır. Bu yapı, alternatif sosyal durumlar arasında
zayıf bir sıralama ilişkisinin kurulmasını gerektirmektedir. Arrow, sosyal refah
fonksiyonunu her bir birey sıralamasını gösteren bir
süreç veya kural olarak tanımlamaktadır. Birey sıralaması sonuç
olarak sosyal bir sıralamayı ortaya çıkaracaktır.
Buchanan’a göre Arrow hem karar alma süreci
üzerinde, hem de bireysel değerler olmaksızın sosyal
sıralamanın olabileceği üzerinde durmuştur. Bu durum bir karışıklığa sebep
olmaktadır (Buchanan, 1954b; 114).
Arrow sosyal refah fonksiyonu yaklaşımını bireyci
varsayıma ve ordinal tercih sıralamasına dayandırmıştır. Arrow, öncelikle bir
oylama kuralının ahlaki açıdan kabul edilebilir olması için gerekli minimum
koşulların neler olduğunu araştırmıştır. Bu koşullar şunlardır: (1) seçmenler
alternatifler arasında serbestçe seçim yapabilmelidirler, (2) alternatifler herhangi
bir birey tarafından dikte edilmemelidir, (3) alternatiflerden birinin ortadan kalkması
nedeniyle sosyal refah fonksiyonunda yer alan diğer alternatifler sıralama biçimini
bozmamalıdır, (4) alternatifler arasında yapılacak sıralama sonucu ortaya çıkan
refah fonksiyonu tek bir sosyal sıralamaya imkan vermelidir.
X,Y ve Z adlı seçmenler A, B ve C adlı üç
alternatif politika arasında bir tercihte bulunacaklardır. Arrow’un analizine göre
seçmenler sadece bir tercihte bulunma hakkına sahiptirler. Böyle bir durum altında A
politikası B’ye, B politikası C’ye, C politikası A’ya karşı seçilmekte bu
durumda kesin bir sonuç elde edilememektedir. Bireyler genellikle önem derecesi
değişen birden fazla tercihe sahip olduklarından toplumsal kararlar bireysel tercihler
ile tutarlı olmayacaktır. Yukarıdaki
örnekte olduğu gibi eğer bir toplumda yaşayan bireyler üç alternatif arasından bir
tercihte bulunacaklarsa, Arrow’un kollektif karar için öngördüğü koşulları
yerine getirecek hiç bir sosyal refah fonksiyonu bulunmayacaktır.
Arrow sosyal refah fonksiyonuna bireysel tercihler ile
ulaşılmasının mümkün olmadığını ispatlamaya çalışmakta ve bunun
sağlanabilmesi için merkezi bir otoritenin kararına ihtiyaç duyulduğu sonucunu ortaya
koymaktadır. Bu durumda optimuma ulaşma sorunu ortaya çıkmaktadır. Bu sorunun
giderilmesi merkezi otoritenin alacağı kararın bireylerin kararına tam olarak uygun
düşmesine bağlıdır.
Tam rekabet altında bireyler tercihlerini açıklarken
tamamen özgürdürler. Katlanacakları sonuç ise, kendilerinin bilerek ve isteyerek
katlanmayı kabul ettikleri bir durumun ifadesidir.
Buchanan’a göre Arrow’un bu varsayımındaki en
büyük çıkmazı, kendi şartlarının, doğrudan doğruya seçim süreci ile ilgili
olmayıp sadece istenilen bir fonksiyonun ortaya çıkarılması ile ilgili olduğudur.
Buchanan, tutarlı bir karara ulaşmak için Arrow’un sosyal refah fonksiyonunun
lüzumlu bir şart olmadığını ispatlamaya çalışmıştır. Arrow’un bu iddiaları,
karar alma sürecinin irrasyonel ve tutarsız olduğunun ispatı olarak yorumlanmıştır
(Buchanan, 1954b; 116).
Buchanan’a göre karar alma için gerekli olan oylama
ve piyasa süreçleri bireyci bir felsefenin ürünüdür ve bu temelden
geliştirilmiştir. Faydanın ölçülebilirliği ve mukayese edilebilirliği bireysel
psikolojik durumların ele alınmasını zorunlu kılmaktadır.
Arrow’un çalışması doğru olarak yorumlanır ise,
karar alma sürecinin işlemesini sağlayacak bireysel faydanın ölçülebildiğinin
varsayılmadığı görülecektir. Kardinal bir fayda yerine ordinal bir fayda kriteri
kullanıldığı zaman Arrow’un sonucunun doğruluğu görülecektir. Faydacı
yaklaşım eğer, ordinal fayda yaklaşımını kullanmakta ısrar eder ise, karar alma
süreci rasyonel bir tercih ortaya çıkarmayacaktır (Buchanan, 1954b; 117).
Buchanan, Arrow’un sosyal tercih ve bireysel değerler konusunda yaptığı
analizlerin zayıf noktalarını ortaya koymaya çalışmış ve bu analizlerin bazı
sonuçlarının yanlış olduğunu göstermeye çalışmıştır (Buchanan, 1954b; 114).
Buchanan’a göre Arrow’un analizinin sebep olduğu karışıklıkların
kaynağını ortaya çıkarabilmek için bu analizlerde sonuca nasıl gidildiğine
bakılmasının gerekliliği üzerinde durmuştur.
Arrow’un ileri sürdüğü şartlar yerine geldiği takdirde kurumsal temel
yapıda bazı değişikliklerin yapılması zorunlu olacaktır. Buchanan’a göre
Arrow’un en büyük hatası oylama sürecini sosyal refah fonksiyonu doğrultusunda
değerlendirmiş olmasıdır.
Arrow, karar alma süreçleri olarak, oylama ve piyasa mekanizması
arasındaki farkları ortaya koymada başarısız olmuştur. Arrow bu iki süreci
kollektif karar almada kullanılan özel durumlar olarak ele almıştır. Çünkü
Arrow’a göre birey sıralı süreçler içerisinde sosyal refah fonksiyonuna
ulaşılamamaktadır.
Buchanan’a göre kollektif karar alma süreçlerinin işleyebilmesi için
bireysel sıralamadan kaynaklanan sosyal refah fonksiyonu problemi ile bu süreçlerin
tutarlılıklarının test edilmesi problemi arasındaki farklar ortaya konulmalıdır.
Arrow’un analizlerinde ortaya çıkan karmaşa, bu farklılıkların tam olarak ortaya
konulamamasından kaynaklanmaktadır. İkinci
bir ayırım da sosyal veya kollektif rasyonellik ile karar alma mekanizmaları
tarafından ortaya konulan tercihlerin tutarlılığı arasında yapılmalıdır. Eğer
rasyonellik sadece karar almanın tutarlığı olarak kabul ediliyorsa, Arrow’un analizi
elbette oylama mekanizmasının tutarsızlığını gösterecektir. Ancak bu tutarsızlık
çoğunluk kuralından kaynaklanabilir.
Buchanan bir çalışmasında politik oylama süreci ve piyasa süreci
içerindeki bireysel tercihleri karşılaştırmaya çalışmıştır (Buchanan, 1954a;
334).
Buchanan oylamada ve piyasada birey tercihleri arasındaki farklılıkları
altı başlık altında incelemeye çalışmıştır. Bunlar; 1)kesinlik derecesi, 2)
sosyal kararlara katılım derecesi 3) sorumluluk derecesi 4) alternatif tercihlerin
seçilmesi 5) zorlama unsuru 6) bireyler arasındaki güç ilişkileri.
Piyasa ile politik süreç içerinde uygulama alanı bulunan oylama
arasındaki ilk fark veya ayırım “kesinlik” kriteri ile ortaya konmaya
çalışılmıştır. Piyasa süreci
içerisinde birey kendi seçimini yapan bir varlıktır. Politik süreç içerisinde de
aynısı geçerlidir. Fakat birey piyasada doğrudan kendisi için bir seçim içerisine
girer iken, politik süreçte karar bir kollektif eylem olarak ortaya çıkar. Birey
piyasada verdiği kararın sonuçlarını tam olarak tahmin edebilir. Kollektif süreçte
ise alternatif kararlardan hangisinin seçileceği konusunda kesin bir tahminde bulunamaz.
Birey kollektif seçim içerinde diğer bireylerin tercihlerinin ne olacağını tahmin
edemez.
Kesin olmama durumu, sunulan alternatifler arasında hangisinin tercih
edileceği konusunda birey davranışlarını etkileyecektir. Piyasa sürecinde ise durum
farklıdır, birey ne istiyor ise onu tercih eder ve bu gerçekleşir.
Oylama ve piyasa süreci içerindeki tercihler arasındaki ikinci önemli
fark karar almada orta çıkan katılım derecesinden kaynaklanmaktadır. Piyasa süreci
içerisinde birey satın alacağı veya
satacağı mal ve hizmetin fiyatları ile karşılaşır. İlk aşamada bireyin oluşmuş
bu fiyatları değiştirme kabiliyeti yoktur. Birey kendini fiyatların oluşumu
açısından bu organizasyonun dışında olarak görür. Mevcut alternatifler arasından
tercihini yapar.
Oylamada ise, birey vereceği oyun kollektif kararın sonucunu
etkileyeceğini bilir. Oylama sürecine
bireyin katılması, onun davranışları üzerinde etkilere sahip olacaktır.
Bireyin piyasa süreci içerisinde yaptığı tercihlerin diğer bireylerin
tercihleri ile aynı olması zorunluluğu yoktur. Birey çok farklı tercihlerde
bulunabilir. Ancak kollektif bir karar alma sürecinde, kararın alınması açısından
bireyin tercihinin diğer bireylerin tercihleri ile veya sıralamaları ile aynı olması
sonuç açısından önemlidir.
Politik süreç kollektif bir seçimi ifade ettiğinden, bir kollektif veya
sosyal karar almak için sorumluluk önemli hale gelmektedir. Sorumluluk seçim sürecinde
bireyi ilgilendiren bir husustur. Ancak birey
kollektif bir seçimde oylamadan geri durabilir. O bireyin oylamada bulunmama tercihini
kullanması, kollektif seçimi etkilemeyecektir.
Piyasada yapılan seçimlerde sorumluluk sadece seçimi yapan üzerinde
toplanmıştır. Bu seçim sürecinde birey hem maliyet hem de fayda ile karşı
karşıyadır. Kollektif süreçte yapılan seçimlerde ilk etapta doğrudan bir maliyet
ve fayda unsuru yoktur. Piyasa sürecinde ortaya çıkan bu somut fayda ve maliyet,
bireyin kesin ve objektif alternatif maliyetleri göz önünde tutmasını veya ele
almasını kolaylaştırmaktadır.
Politik kararlarda “kamu çıkarının” bireyin veya grubun çıkarından
üzerinde olması ortaya çıkacak maliyetlerin tam olarak hesaplanmasını
engellemektedir.
Oylama ve piyasa sürecinde bireysel tercihler arasındaki diğer fark,
bireylere sunulan alternatiflerin özellikleri ile ilgilidir. Ortaya konulan bu
alternatifler birbirlerinden farklıdır ve birbirleri ile çatışmaktadır.
Eğer piyasaya azalan verimler yasası hakim ise, bu durum birbirine
alternatif tercihlerin çatışmalarına sebep olabilir.
Örneğin bir bireyin piyasadan belirli bir mal ve hizmetten fazla miktarda
talepte bulunması, bu mal ve hizmetlerin alternatiflerinin daha az birey tarafından
talep edileceği anlamına gelmektedir. Eğer bütün bireyler belirli mal ve hizmetin
daha fazla üretilmesini isterlerse, bu durum diğer alternatifler için daha az kaynak
aktarılacak anlamına gelir.
Politik süreçte gerçekleşen oylamada durum biraz farklıdır. Politik
süreçte birinin seçilmesi, diğerinin seçilmemesi anlamına gelmektedir. Birinin
seçilmesi diğer alternatifin engellenmesi demektir.
Piyasa ve kollektif süreç arasındaki önemli farklardan bir tanesi de
zorlama derecesidir. Kollektif süreç içerisinde sonuç çoğu zaman bireyin
kullandığı oy yani yapılan tercih ile aynı olmayabilir. Bu süreçte sonucu önceden
görebilmek mümkün değildir ve birey başkalarının tercihlerine bağlı kalmak
durumuna düşebilir. Birey bu durumda bir zorlama ile karşı karşıyadır. Bunu
önlemenin tek yolu kollektif kararların “oybirliği” ile alınmasıdır. Bu gerçekleştiği zaman kamu ekonomisinde de tam
rekabet koşulları gerçekleşmiş olacaktır.
Buchanan’a göre, piyasa ve kollektif karar alma sürecinde yukarıda
belirtilen beş farka karşın bireylerin sahip olduğu güç konusunda piyasa ve
kollektif karar alma süreci eşit konumdadır. Ancak bu eşitlik hep ihmal edilmiştir.
Bu yaklaşımın temelinde “bir dolar bir oy” benzetmesi vardır. Ancak elbette
bireylerin sahip olduğu güç göreceli olarak birbirlerinden farklıdır.
Piyasa süreci içerisinde normal olarak bireylerin eşitsizliği söz
konusudur. Buna karşın oylama sürecinden bütün bireyler eşit güçlere sahiptir.
Burada üzerinde durulan nokta, piyasada var olan eşitsizlikler sadece
bireyin sahip olduğu güçteki eşitsizliği
ifade eder. Bu eşitsizlik bireyin özgürlüğünü etkilemez. Knight’a göre
özgürlük dar anlamda, bir zorlamanın (coercion) olmamasıdır, özgür olmamak ise,
bireyin sahip olduklarından faydalanmasının önüne geçmektir.
Buchanan’a göre bireyin politik seçim sürecini piyasa sürecine tercih
etmesinin temelinde, bu süreç ile kendisi için uygun olacak “en iyi” yöneticiyi
ortaya çıkarabilecek ve kamu harcamalarından daha fazla fayda elde etme ihtimalinin
yüksek olmasıdır. Politik sürecin bu yönü Kamu Tercihi Teorisi ortaya konulana kadar
liberaller tarafından ihmal edilmiştir. Buna karşın eğer insanlar belirli sosyal
hedefler üzerinde anlaşmaya varmış iseler, politik
süreç rasyonel ve tutarlı sosyal tercihler ortaya çıkaracaktır.
Kaynak: Hakkı Odabaş, James M.
Buchanan’ın Kamu Tercihi Ve Anayasal İktisat Alanındaki Katkılarının
Değerlendirilmesi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İzmir: DEÜ. Sosyal Bilimler
Enstitüsü, 2001.
Not: Bu bilgiler sayın Odabas'ın izni ile
yayınlanmaktadır. Kendilerine teşekkürlerimizi sunuyoruz.
REFERANSLAR
İÇİN TIKLAYINIZ.