1929 Büyük Depresyonunun ortaya çıkardığı sorunların klasik iktisadın temel ilkelerinden birisi olarak kabul edilen "laissez-faire" politikasına dayalı olarak açıklanamaması, depresyon sonrasında alternatif bir iktisadi düşünce olarak Keynezyen iktisadı (talep-yönlü iktisat) gündeme getirmiştir. Talep-yönlü iktisadi düşünce, klasik politik iktisadın temel görüş ve önerilerini bir çok yönlerden eleştirerek devletin ekonomik yapı içinde aktif bir rol oynaması gerektiğini öne sürmüştür. Talep-Yönlü İktisat başlıca; maliye, para ve kredi, dış ticaret, regülasyon ve kontroller ve kamu girişimciliği politikalarından yararlanılarak sosyal refahın optimum bir seviyeye getirilebileceğini savunmuştur.

Talep-yönlü iktisadın "müdahaleci sosyal devlet" anlayışı özellikle 1950'li ve 1960'lı yıllarda önem kazanarak bir çok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkede uygulama alanı bulmuştur. Bu yıllarda "genişleyici" maliye politikalarının uygulanmasının bir sonucu olarak kamu sektörü de giderek büyümüştür. Ancak devletin büyümesi yeni iktisadi ve siyasi sorunları gündeme getirmiştir. Kamu harcamalarının sürekli olarak artmasının sonucu olarak bir çok ülkede vergi ve borç yükü de artmıştır. Artan kamu harcamaları geniş ölçüde emisyonla finanse edilmeye çalışılmıştır. Bu yaklaşım ve politikalar enflasyon, bütçe açıkları, işsizlik vb. iktisadi sorunların ortaya çıkmasına ve kronikleşmesine neden olmuştur. Devletin büyümesinin ortaya çıkardığı sosyal sorunlar karşısında talep-yönlü iktisadi düşünceye ve müdahaleci devlet anlayışına karşı eleştiriler yoğunlaşmıştır. Öte yandan 1970'li yıllarda merkezden yönetimli sosyalist planlı ekonomilerdeki kriz artarak reel sosyalizm tarihe gömülmüştür.

Talep-yönlü iktisadın müdahaleci sosyal devlet anlayışının önemini kaybetmesinde ve sosyalizmin çöküşünde hiç şüphesiz 1960'lı ve 1970'li yıllarda seslerini duyurmaya başlayan çağdaş liberal düşünce okullarının büyük etkisi olmuştur. Liberalizmin yeniden doğması ve yükselmesine fikir alanında öncülük eden çağdaş liberal düşünce okulları müdahaleci devlet anlayışını şiddetle eleştirerek devletin görev ve fonksiyonlarını sorgulamaya başlamıştır.

Klasik liberalizmin temel ilke ve politikalarını çağdaş bir yorumla yeniden gündeme getiren iktisadi düşünce okullarının başlıcaları şunlardır:

·        Virginia Politik İktisat Okulu,

·        Freiburg İktisat Okulu,

·        Arz-Yönlü İktisadi Düşünce Okulu,

·        Chicago İktisat Okulu,

·        Avusturya Okulu.

 

Bu kitabı satın almak için lütfen Seçkin Yayınevi ile irtibat kurunuz:

http://www.seckin.com.tr

E-posta: seckin@seckin.com.tr