KURAL VE KURUMLARIN ÖNEMİNİ VURGULAYAN

ÖZLÜ SÖZLER

Derleyen: Prof.Dr.C.Can Aktan

“Foyan Gaoan dedi ki:

Zen komünlerinin özgün kurallarının ayrıntılı düzenlemesi, doğru olanı göstermek, yanlış olana hakim olmak, bir düzen yaratmak ve topluluğu eşit kılmak, böylece daha sonraki kuşakların duygularını yönetmek için yapıldı.

İnsan duyguları suya benzeri ilkeler ve kurallar ise bir baraj gibidir. Baraj güçlü değilse, su barajı patlatır. İnsan duyguları yönetilemiyorsa, yabanıl olur ve düşkünlük gösterir. Dolayısıyla, bu duygulardan kurtulmak ve kuruntulara son vermek, kötülükleri önlemek ve yanlışı durdurmak için, yol gösterici düzenlemeleri bir an bile unutmamalıyız.

Fakat düzenlemeler ve tavırlar insan duygularına nasıl tamamen egemen olabilir? Onlar da Yol’a girmeye yardımcı olan adımlardır. İlkelerin saptanması, güneş ve ay kadar nettir- onları kavrayanlar kaybolmazlar; yol kadar geniştir – üzerinde yolculuk yapanların aklı karışmaz.

Bugün zen toplulukları arasında ...kuralları önemsemeyenler vardır –hepsi de Yol’dan yüz geri etmişler ve ilkeyi yitirmişlerdir. Bunun sonucunda ise, duygulara kapılma ve yanlışı izleme ortaya çıkar. Akılların gevşek ve düşkün olomasını önleyerek, en başından itibaren şiddetli istekleri durdurarak, yanlış ve önyargı yolunu tıkayarak son çağı çürümekten kurtaran antik düşünürleri asla düşünmezler –işte kurumların nedeni.” (Batı Gölü Vakiyenameleri) (s.83-84.)

 Kaynak:  Zen Dersleri, (Liderlik Sanatı), İngilizce’ye Hazırlayan: Thomas Cleary. İstanbul: Anahtar Kitapları.

***

“Usta Fozhi dedi ki:

Bir at hızlı koşabilir, fakat gem ve yularından dolayı serbestçe dörtnala koşmaya cesaret edemez... Gem ve yuları olmayan hızlı atlar, yasaları olmayan küçük insanlara benzerler. Açgözlülük ve şiddetli isteğe neyle son verilebilir ve yanlış düşünceler bastırılabilir.” (s.128-129.)

 Kaynak:  Zen Dersleri, (Liderlik Sanatı), İngilizce’ye Hazırlayan: Thomas Cleary. İstanbul: Anahtar Kitapları.

***

“Zide dedi ki:

Büyük Erdem’in Zen Ustası Baizhang Huaihai (720-814) ... özellikle saf kurallar koydu. O dönemden beri, geçmişin düşünürleri o kurallara uydu ve uyguladı, ciddiyetle uygulamaya geçirdi. Öğreti vardı, düzen vardı, tutarlılık vardı.

Shaoxing döneminin (1160) sonunda, topluluklarda, geleneksel yasaları koruyan ve bir an bile onlardan ayrılmayan olgun insanlar hala vardı. Son yıllarda insanlar okul düzenini kaybetmişlerdir ve düzenin dokusu tutarsız ve ahlaksızdır.” (Vaiz Yu’ya mektup.) (s.149-150)

 Kaynak:  Zen Dersleri, (Liderlik Sanatı), İngilizce’ye Hazırlayan: Thomas Cleary. İstanbul: Anahtar Kitapları.

***

"Oyuncuların davranışlarını belirleyen oyunun kurallarıdır."

Douglas North

***