Kalküta Devlet Ulaşım Kurumu (Calcutta State Transport Corporation:CSTC) 1966'dan önce birlik sınırları dahilinde hizmet üzerinde bir monopole sahipti. Talepteki büyümeyi karşılamada yetersiz kaldığı için monopolünü daha sonra kaybetti. 1978'e kadar Kalküta'da yaklaşık 940 CSTC otobüsü (kamu), 1500 özel otobüs (genellikle mülkiyet sahibince işletilen otobüsler) ve geniş şekilde daha küçük paratransit taşıtlardan oluşan bir taşıt filosu (burada dikkate alınmamıştır) hizmet vermekteydi.

Özel işletmelerden alınan rakamlara göre, 1978'de özel işletmenin maliyeti, yaklaşık km başına 3.35 Rupi ya da koltuk km başına 0.096’dır. Bu rakamların olduğundan büyük tahmin edilmiş olması olasıdır. CSTS hesaplarına göre 1978'de kamu otobüslerinin maliyeti ise yaklaşık km başına 6.32 Rupi ya da koltuk km 0.113 Rupi’dir.

Kalküta'daki otobüsler neredeyse daima dolu - zirve saatlerinde çoğu kez koltuk sayısının 3 katı yolcu mevcudu- olduğu için, oturulan ve ayakta olmak üzere kapasitenin bir fonksiyonu olarak maliyet, taşıttan faydalanmayı daha iyi yansıtır ve daha anlamlıdır. Gayrisafi kapasiteye dayalı olarak, özel otobüsler daha az pahalıdır, kapasite-km başına özel otobüsler için maliyet 0.051 Rupi ve kamu otobüsleri için 0.78 Rupi’dir. Bu rakamlar göstermektedir ki, özel otobüslerin maliyeti kamu otobüslerinin maliyetlerinin km temelinde % 53'ü, koltuk-km temelinde % 85'i ve kapasite-km temelinde % 65'idir. 1985 yılına ilişkin son tahminler yolcu-km temeline göre özel otobüs maliyetlerinin kamu maliyetlerinin yalnızca % 37'si kadar olduğunu göstermektedir.

Bangkok'ta toplu taşıma hizmeti, 4400 kamu mülkiyetine tabi Bangkok Mass Transit Authority (BMTA) otobüsleri, yaklaşık 13.000 özel otobüs ve minibüs ve geniş ölçüde çok sayıda daha küçük özel taşıtlar tarafından sunulmaktadır. Kamu ve özel işletmeler için güvenilir mali istatistikler yoktur. Bu nedenle sadece zararlara bakılabilir. BMTA, 1976'da 22 özel ve iki kamu şirketinin birleşmesiyle oluşturulmuştur. Bu şirketlerden bazıları karlı olduğu halde, 1985'te BMTA maliyetlerinin yalnızca % 74'ünü karşılayabilmiştir.

BMTA, 1977-1978 mali yılında 350 milyon B (17 milyon ABD $) ve 1979-1980'de yaklaşık 950 milyon B (47 ABD $) zarar etmiştir. Temmuz 1979'da taşıma ücreti 1.5 B'ye yükseltilmiş ama, açıklar sürmüştür. 1985'te de zarar hala yüksek olup, 43.5 milyon ABD $’dır. Tablo 13’ten izlenebileceği gibi, özel işletmeler, kamu işletmelerinin maliyetinin % 70’i kadar bir maliyetle faaliyette bulunmaktadırlar.

İstanbul’da ise toplu taşıma hizmeti, kamuya ait yaklaşık 1500 İstanbul Elektrikli Tramvayı ve IETT otobüsü, yaklaşık 4800 özel minibüs ve midibüs ( bunların yarısı mülkiyet sahibince işletilen otobüslerdir), geniş bir dolmuş filosu ve burada dikkate alınmayacak olan birkaç yüz tane IETT troleybüsü tarafından sunulmaktadır. 1977’de bir IETT otobüsüne ilişkin işletme maliyeti katedilen km başına yaklaşık 20-23 TL ya da koltuk-km başına 0.5-0.55 TL’dir. Aynı yıl minibüslerin maliyeti ise km başına 2.7 TL ya da koltuk km başına 0.27 TL’dir. Minibüslerin işletme maliyeti, koltuk km bazında bile, kamu otobüslerinin maliyetlerinin ancak yarısı kadardır ve sübvansiyon olmaksızın otobüsün taşıdığının neredeyse iki katı kadar çok yolcuya hizmet sunmuşlardır. Bununla birlikte 1977’den beri, IETT faaliyetlerini modernleştirmiş (verimli, zamana uygun hale getirmiş) ve 1985'te maliyet belirgin şekilde düşmüş, % 88 maliyet azalışı sağlanmıştır.

New York’ta, 1974-75 döneminde yapılan bir çalışma, kamunun ortalama otobüs işletme maliyetini özel otobüs işletmelerininkinden saat başına yaklaşık % 11-15 daha yüksek tahmin etmiştir. Taşıt-saat başına ağırlıklı-ortalama özel otobüs maliyetleri 1974 ve 1975’te 21.4 $ iken, kamu işletmesinin taşıt-saat başına maliyetleri aynı dönem için 23.82 $ olarak gerçekleşmiştir. Maliyetteki görece küçük fark New York Şehri alanındaki özel işletmelerin sıkı bir şekilde düzenlenmesinin ve yoğun birleşmenin bir sonucu olabilir. Bu çalışmaya göre, ortalama maliyet şirket hacmiyle birlikte artmıştır. İki en büyük şirket (2400 ve 1200 otobüse sahip olan) taşıt-saat başına 24.40 $ bir ortalama maliyete sahip olmuştur. Maksimum 310 otobüsle dokuz daha küçük otobüs şirketinin ortalama toplam maliyeti ise 18.05 $'dır. İlginçtir ki; mülkiyet sahibince işletilen otobüslerin artması ile düşük gelirli ülkelerde özel otobüs firmaları küçülme eğiliminde iken kamu işletmeleri genişleme eğilimindedirler.

Kaynak: A. A. Walters, “Ownership and Efficiency in Urban Buses”, Prospects for Privatization, Ed. Steve H. Hanke, Proceedings of The Academy of Political Science, Volume 36, Number 3, New York, 1987, 89.