KÜLTÜR: TİPOLOJİ
Coşkun Can Aktan & Hasan Tutar
Kültürleri; taşıyıcısına, egemenlik alanına, çıkış veya yaratılış kaynaklarına,
görünüş ve biçimine, kültürü belirleyen araca ve kullanım alanlarına göre
ayırıma tabi tutabiliriz. Bu değişkenleri çoğaltmak, hatta kendi içinde
sınıflandırmak mümkündür. Kültürün sınıflaması yapılırken çeşitli ölçütler esas
alınır. Kültürü, bireysel kültür ve toplumsal kültür; genel kültür; üst kültür
ve alt kültür, maddi kültür ve manevi kültür, ulusal ve evrensel kültür gibi
ayrımlara tabi tutmak mümkündür. Bu kültür tiplojilerini kısaca açıklamaya
çalışalım.
Bireysel Kültür ve toplumsal kültür.
Bireysel kültür, bireyin içine doğduğu genel
kültürden aldığı somut ve soyut değerler bütünüdür. Toplumsal kültür ise, bir
toplumu oluşturan bireylerin paylaştıkları duygu, düşünce, davranış ve
inançlarından oluşan kalıplar, normlar ve değerlerin toplamıdır. Kısaca
toplumsal kültür bir toplumun topyekûn yaşam biçimidir.
Genel kültür.
Genel kültür ayrımı, kültürün yaygınlık
derecesine göre yapılır. Genel kültür, özel bir toplumun genel alışkanlıkları,
değerleri, inançları, sanat ve mimari şekilleri, kısaca somut ve soyut tüm
değerlerini ifade eder. Her toplumun hem alt kültürü, hem de genel kültürü
vardır. Tek tip kültürden oluşmuş toplumlara pek rastlanmaz. Bir toplumsal yapı
ne kadar büyük olursa, genel kültürü oluşturan alt kültürdeki çeşitlilik o
oranda fazla olur.
Bir milletin kültüründen söz edildiği zaman, burada söz konusu olan kültür,
genel kültürdür. Bir ülkenin veya toplumun hakim/genel inançları, değerleri,
davranışları, törenleri, sosyal ilişkileri ve paylaşılan davranış kalıpları
genel kültürü oluşturan unsurlardır. Buna göre genel kültür, bir toplumun veya
ülkenin, tüm sosyal gruplarında, ülke coğrafyasının her yerinde benimsenen,
geçerli olan ve yaşanan kültürdür. Genel kültür, toplumu oluşturan tüm alt
grupların ve alt kültürlerin uyumlu birleşimi sonucunda ortaya çıkan bir üst
kültürdür.
Alt kültür.
Kültür bir değerler sistemidir. Bir toplumun
genel kültürü, üst bir sistem olarak, çok sayıda alt kültür veya alt sistemden
oluşur. Bunlar alt kültür unsurlarıdır. Alt kültür, bir topluma hakim olan genel
kültür veya üst kültürden farklılık gösteren ve azınlık gruplarınca benimsenen
kültürdür. Alt kültür, genel kültürden veya üst kültürden tam bir kopma şeklinde
değil, farklılaşma şeklinde ortaya çıkar. Kültürün unsurları, birbirleriyle
genel olarak uyumlu bir bütün oluşturur. Alt kültür ile genel kültür arasında
her zaman uyum olmayabilir. Uyumsuzluk genellikle alt kültürün karşı kültüre
dönüşmesinden kaynaklanır. Toplumlar diğer kültürlerle etkileşime girdikçe,
kültürel homojenlik ortadan kalkar ve daha heterojen kültürler ortaya çıkar.
Heterojen kültürlerde kültürün düzenleme vasfı zayıflar. Bu gibi toplumlarda
kültür, toplumsal değer yargısı olma niteliğini kaybeder.
Göreli olarak küçük ve homojen kültürler dışında aynı genel kültürü oluşturan
alt kültür unsurları arasında tam bir uyum söz konusu değildir. Genel
kültürlerle bazı ortak yönlerinin yanında, önemli farklı yanları bulunan alt
kültürler, genel kültürden kısmen farklı olabilirler. Alt kültürler, genel
kültürün bazı hakim değerlerini kapsarlar; fakat her alt kültürün kendisine özgü
yaşam biçimi, değerleri, normları, tutum ve davranışları vardır (Broom &
Selznick, 1977:74).
Maddi kültür ve manevi kültür. ......
.............................
Çalışmanın devamı için orijinal kaynağa
müraacat ediniz...
Coşkun Can Aktan & Hasan Tutar, " Bir Sosyal Sermaye Olarak Kültür",
Pazarlama ve İletişim Kültürü Dergisi. 2007.
|