Tanrı’nın
inayetinin bize ita ve ihsan etmeyi uygun bulduğu en büyük lütufların başında,
kuşkusuz biz tahta çıktığımızda, ülkeyi kamplara bölen o akıl almaz
düzensizlikler karşısında pes etmememiz ve geri çekilmememiz için bize verdiği
güç ve yüreklilik gelir. Adil bir yönetim kuracak tek bir grubun bile kalmadığı bir
zamanda, bize bu fırtınayı nihayet atlatabilmemiz ve devlet teknesini selamet limanına
sokabilmemiz için, yılmadan, usanmadan direnebilme gücü vermiştir. Ama açıkçası,
hep üst üste gelen bu denli büyük ve tehlikeli iç olayların tümünü topluca ve
aynı zamanda halletmeyi göze alamadık. İlkin silah zoruyla bitirebileceklerimizle
uğraşmamız gerekti. Çözümlenmeleri için anlayışlı, ılımlı bir yaklaşım ve
sezgi gereken diğerlerini daha uygun bir zamana erteledik. Bunlar arasında, özellikle
bize bağlı uyruklarımız iki kampa bölen dinsel çatışmalar da vardı.
Bir
seferinde başımızdan büyük işlere kalkışmak istemiyorduk; dahası silahların
gümbürtüsüyle böyle iyi ve anlamlı yasaların çıkarılması birbirlerine pek
bağdaşmayacaktı. Bu yüzden, bu iç sorunları nihai çözüme kavuşturmak konusunda
sürekli kararsızlık içindeydik. Ama şimdi Tanrı bize daha iyi ve huzurlu günler
gösterdiğine göre, artık birinci görevimiz olan, Tanrıya hizmet ve kutsal adının
ününü yaygınlaştırmak konuların ele almalıyız. Tüm uyruklarımızın ona ibadet
etmelerini ve duacı olmalarını sağlamak da bu görevimizin bir parçasıdır. Sonuç
olarak, Tanrı bizi şu anda, bir tek biçim ve dinde toplamayı uygun görmemektedir. Biz
yine de, hiç olmazsa bir tek anlamda ve aynı amaçta birleşmek, aramızda kavga ve
kargaşalık doğurmayacak bir düzen kurmak ve İmparatorluğumuzun gelecekte de tüm
Hıristiyan ülkeleri içinde eskiden olduğu gibi, şanlı unvanını taşıması ve hak
etmesi için özen göstermek zorundayız.
1) 1585 Mart
ayının başından bizim tahta çıkışımıza değin geçen zamanda ve daha önceki
kargaşalıklar sırasında, bu kargaşalıklarla aynı bağlamda cereyan eden olaylarla
ilgili tüm anıların belleklerden silinmesini ve bu anıların hiçbir şey
olmamışçasına maziye gömülmelerini emir ve ilan ediyoruz. Hiçbir adliyede, hiçbir
mahkemede ne krallık temsilcilerinin, ne de memur ya da özel kişilerin, herhangi bir
zamanda herhangi bir nedenden dolayı, o günleri ağızlarına almalarına, o günlerle
ilgili dava açmalarına ya da birine bu yüzden zulmetmelerine ne izin verilecek, ne de
böyle bir şey tasvip edilecektir.
6)
Uyruklarımız arasında huzursuzluk ve kargaşa doğurabilecek hiçbir nedenin kalmaması
için, sözüm ona ıslah edilmiş o dinin yandaşlarına, krallığımızın tüm kent ve
yerleşim bölgelerinde, egemenliğimiz altındaki topraklarda, kovuşturmaya uğramadan,
baskı görmeden, huzurları bozulmadan, kendi vicdanlarına aykırı bir şey yapmaya
zorlanmadan yaşamalarına izin verdik, veriyoruz.
9) Adı
geçen dinin yandaşlarına, 1596 yılı içinde ve 1597 yılının Ağustos ayının
sonuna dek, birçok ve çeşitli kezler, kendi dinlerini yayıp, tanıttıkları ve bu
dinin gereklerini yerine getirdikleri egemenliğimiz altındaki kent ve yerleşim
bölgelerinde, bu etkinliklerini şimdi ve gelecekte de sürdürmelerine izin veriyoruz.
14) Bu adı
geçen dinin bizim sarayımıza, hizmetimizdekilerin arasına, Paris kentimize ve
Paris’i çevreleyen beş millik alan içine sızmasını yasaklıyoruz. Bunun üzerinde
ısrarla duruyoruz.
17) Tüm
papazlara, profesörlere ve topluluğa hitap eden diğer kişilere, halkı galeyana
getirmek amacını taşıyan herhangi bir söz söylemeyi, konuşma yapmayı, demeç
vermeyi yasaklıyoruz. Makul ve alçakgönüllü davranmaları, dinleyicileri
bilgilendirmeyen ya da duygulandırmayan konuşmalardan kaçınmaları için onları
uyardır, uyarıyoruz.
18) Tüm
uyruklarımıza, hangi zümre ve dereceden olurlarsa olsunlar, adı geçen dinin
yandaşlarının çocuklarını, ebeveynlerinin rızası olmadan zorla olmayı ve bu
çocukları Katolik, havari yuna ve Roma kiliselerinde vaftiz ettirip, kutsatmalarını
yasaklıyoruz.
20) Adı
geçen dinin yandaşları Katolik, havari yuna ve Roma kiliselerinin bayramlarını
gözetecekler ve onlara uyacaklardır. Bayram günlerinde ne çalışabilirler, ne de
açık dükkanlarda ya da tezgahlarda satış yapabilirler. Aynı biçimde esnaf da, bu
sözü edilen bayram günlerinde ve diğer yasak günler ve komşular tarafından
duyulabilecek işlerde, kapalı yerlerde ya da evlerinde bile olsa çalışamazlar.
22)
Üniversitelere, liselere ve okullara öğrencilerin, bakımevlerine ve hastanelere
hastaların ve yoksulların kabul edilmesi ya da halka sadaka dağıtılması sırasında,
adı geçen dinden dolayı bir ayrım yapılmamasını buyuruyoruz.
27)
Uyruklarımızı birbirlerine daha iyi kaynaştırmak ve amaçladığımız gibi, ilerde
tüm yakınmaları ortadan kaldırmak için, o adı geçen dine katılanların ya da
katılacak olanların tümünün, krallığımızda, topraklarımızla, nüfuzumuz
altında bulunan tüm hükümdarlık ve eyaletlerde, saray, hükümdarlık ya da kent
yönetimiyle ilgili her türlü kamu görevini, unvanı, makamı ve işlevi üstlenmeye ve
yerine getirmeye muktedir olacaklarını ilan ediyoruz.
28)
krallığımızın tüm kentleri ve yerleşim bölgeleri dahil olmak üzere her yerde,
memurlarımız, belediye meclislerimiz ve bu halihazırdaki fermanın uygulanması için
yollayacağımız denetçiler aracılığıyla, adı geçen dinden olan ölülerin
defnedilmeleri için derhal, olabildiğince elverişli bir toprak parçasının
bulunmasını buyuruyoruz. Dahası, eskiden sahip oldukları ve kargaşalıklar
sırasında ellerinden alınmış olan tüm mezarlıklar da kendilerine geri verilecektir.
Bkz:
Janko Musulin, Hürriyet Bildirgeleri –
Magna Charta’dan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne, İstanbul: Belge Yayınları,
1983:35-38.