İNSAN HAKLARI AVRUPA SÖZLEŞMESİNE EK PROTOKOL
( EK 1’NOLU PROTOKOLDE YERALAN HAKLARDAN BAŞKA, BAZI HAKLARI VE ÖZGÜRLÜKLERİ GÜVENCE ALTINA ALAN
4 NO’LU PROTOKOL)
16 Eylül 1963
Avrupa Konseyi üyesi, imzacı hükümetler, 4 Kasım 1950’de Roma’da imzalanmış olan İnsan Hakları ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmenin (bundan böyle “Sözleşme” olarak anılmıştır) birinci bölümde 20 Mart 1952’de Paris’te imzalanan Sözleşmeye ek 1 No.lu Protokolün 1 ila 3’üncü maddesinde yer alanların dışındaki hak ve özgürlüklerin müştereken korunmasını sağlamak için gereken tedbirleri almayı kararlaştırarak, aşağıdaki hususlarda mutabık kalmışlardır.
Madde 1
Hiç kimse, yalnızca Sözleşmeden doğan bir yükümlülüğü yerine getirememiş olmasından dolayı özgürlüğünden yoksun bırakılamaz.
Madde 2
1. Bir devletin ülkesi üzerinde yasal olarak bulunan herkesin, orada serbestçe dolaşma ve ikametgahını serbestçe seçme hakkı vardır.
2. Herkes, herhangi bir ülkeyi, kendisininki de dahil olmak üzere, terk etmekte serbesttir.
3. bu hakların kullanılması kanunun öngördüğü nedenler dışında başka bir kısıtlamaya konu olamaz. Bunlar demokratik bir toplumda, ulusal güvenlik, kamu güvenliği, kamu düzeninin sağlanması, suçların önlenmesi, sağlık ve ahlakın yahut başkalarının hak ve hürriyetlerinin korunması için alınan gerekli önlemlerdir.
4. 1’inci paragrafta tanınmış olan haklar, belli bazı alanlar içinde kısıtlamalara konu olabilir; bunlar demokratik bir toplumda, yasa ile öngörülmüş kamu yararının haklı kıldığı kısıtlamalardır.
Madde 3
1. Hiç kimse vatandaşı olduğu devletin ülkesinden bireysel olarak ya da topluca sınır dışı edilemez.
2. Hiç kimse vatandaşı olduğu devletin ülkesine görme hakkından yoksun bırakılamaz.
Madde 4
Yabancıların topluca sınır dışı edilmeleri yasaktır.
Madde 5
1. Yüksek Sözleşmeci Taraflardan her biri, bu Protokolün imzası veya onaylanması sırasında, ya da daha sonra herhangi bir zamanda Avrupa Konseyi Genel Sekreterine vereceği bildirimde, uluslararası ilişkilerini sağladığı ve adı geçen bildiride belirttiği ülkelere bu Protokol kurallarının uygulanmasını hangi ölçüler içinde üstlendiğini belirtir.
2. Önceki paragraf uyarınca bildiride bulunmuş olan her Yüksek Sözleşmeci Taraf, herhangi bir zamanda eskiden yaptığı bildirimlerin koşullarını değiştiren ya da bu Protokol kurallarının herhangi bir ülkede uygulanmasına son veren yeni bir bildirimde bulunabilir.
3. Bu madde uyarınca yapılmış olan bir bildirim, Sözleşmenin 63’üncü maddesinin birinci paragrafı uyarınca yapılmış sayılır.
4. Devletin onaylaması veya kabulü sonucu bu Protokolün uygulandığı her devletin ülkesi ve bu madde uyarınca, adı geçen devlet tarafından yapılan bildirim üzerinde bu Protokolün uygulandığı ülkelerden her biri, 2 ve 3’üncü maddelerde söz konusu olan devlet ülkesi açısından, birbirinden ayrı ülkeler sayılacaktır.
Madde 6
1. Yüksek Sözleşmeci Taraflar, bu Protokolün 1 ila 5’inci maddelerini Sözleşmenin ek maddeleri olarak telakki edecekler ve Sözleşmenin tüm kuralları buna göre uygulanacaktır.
2. bununla birlikte, Sözleşmenin 25’inci maddesi uyarınca bireysel başvuru hakkını kabul eden bir bildirimin yapılmış olması, ya da Sözleşmenin 46’ıncı maddesi uyarınca Divanın yetkisini zorunlu olarak kabul eden bir bildirimin yapılmış olması bu Protokolün uygulanması açısından, ancak ilgili Yüksek Sözleşmeci Tarafın sözü geçen yargı yetkisini Protokolün 1 ila 4’üncü maddeleri ya da bu maddelerden bazıları için tanıdığını bildirmesi durumunda mümkün olacaktır.
Madde 7
1. Bu Protokol Sözleşmeyi imza eden Avrupa Konseyi üyelerinin imzasına açıktır; Bu Protokol Sözleşme ile birlikte, ya da bundan sonra onaylanacaktır. Protokol, 5 onay belgesinin verilmesinden sonra yürürlüğe girecektir. Protokol, sonradan onaylayan her imzacı için, onay belgesinin verilmesinden sonra yürürlüğe girecektir.
2. Onay belgeleri, Avrupa Konseyi Genel Sekreterine verilecek o da onaylayanların adlarını tüm üyelere duyuracaktır.
Yukarıda hükümleri onaylamak üzere (yasal olarak) yetkili kılınmış aşağıdaki imzaları bulunanlar bu Protokolü imzalamışlardır. 16 Eylül 1963 tarihinde Strasbourg’da Fransızca ve İngilizce ve iki metin aynı derecede geçerli olarak düzenlenmiş olan bu Protokol tek bir nüsha halinde Avrupa Konseyi arşivine konacaktır. Genel Sekreter aslında uygunluğu onaylı örneğini Avrupa hükümetlerinin her birine gönderecektir.
* Metnin resmi çevirisidir. Bkz: Coşkun Can Aktan vd. (Ed.) Haklar ve Özgürlükler Antolojisi, Ankara: Hak-İş Yayınları, 2000.