DEĞİŞİM

 

 
bullet

Muhafazakârlık "statüko" nun (mevcut kurulu düzenin) muhafazasından yanadır. Muhafazakârlar, köklü reform ve değişimlere karşı şüpheyle bakarlar. Açık toplumun temelinde yatan düşünce, klasik muhafazakârlığa karşıdır ve değişime daha sıcak bakar. Sivil toplum düzeni, uzun bir evrimin sonucunda oluşmuş kuralların ve kurumların ve tecrübenin önemini inkâr etmez, aksine bunlara değer verir. Tecrübe, gelenek ve görenekler, şüphesiz çok önemlidir, ama çoğu zaman, yenilikler hesaba katılarak değerlendirme yapılmalıdır.

bullet

Mevcut kurumsal yapının, yani "status quo"nun tümüyle tahrip edilmeden değiştirilmesini öneren reformist bir yaklaşım gereklidir. Özgür toplum "reform" un önemine ve gereğine inanmakla birlikte, reformların toplumsal yapıda ve kurumlarda deformasyona yol açabileceği tehlikesini de gözardı etmemelidir. Reform gereklidir ve kaçınılmazdır. Ancak uzlaşmaya ve hoşgörüye dayalı olmayan bir reform başarılı olamaz.

bullet

"Değişim", "reform" ve barışa dayalı demokratik "devrim" isteklerinin kendiliğinden oluşması ve halk tarafından benimsenmesi gereklidir. Siyasal ve toplumsal kültürü dikkate almaksızın tepeden inme reform ve değişim planları yapılamaz. Toplumu değiştirmek ve reforme etmek hiç bir zaman bir grup entellektüele ya da seçkinci kesime bırakılmayacak kadar ciddi bir iştir. Değişim ve reform "taban"ın, yani halkın istekleri sonucunda gerçekleşmelidir.

bullet

 Siyasal karar alma sürecinde gerçekçi bir "reform" yapılması gereklidir. Siyaseti ve kamu yönetimini yeniden yapılandıracak bir projeye acil ihtiyaç vardır. Liberal demokrasinin temel ilkelerine dayalı gerçekçi bir reform projesi siyasi bir devrim niteliği taşımalıdır. Bu reform, ülkenin sosyo-ekonomik şartlarını dikkate almalı ve geleneksel değerleri tahrip etmeden yapılmalıdır.

bullet

Değişime ve reforma karşı olanlar genellikle mevcut durumlarından ve konumlarından memnun olan gruplardır. Bürokrasi, değişim ve reformu savunduğu kadar, buna engel olan bir yapıdadır. Devletin ve bürokrasinin küçültülmesi, şüphesiz devlet yöneticilerinin ve bürokratların çıkarlarına ters düşebilmektedir.

bullet

Özgür toplum düzeninde, sözleşmecilik (contractarianism) ve bunun gerisinde yatan kurucu rasyonalizm fikri savunulmakla birlikte insan aklının ve bilgisinin sınırlı olduğu gerçeği ihmal edilmez. İnsanın bilgisi esasen sınırlıdır. Dolayısıyla, tüm toplumsal yapı ve kurumların insan bilgisi ile mükemmel bir şekilde düzenlenmesi ve planlanması mümkün değildir. Örneğin, tüm iktisadi faaliyetlerin insanlar tarafından merkezi planlamaya dayalı olarak düzenlenmesi mümkün değildir. İktisadi faaliyetlerin önemli bir kısmı, insan eylem ve davranışlarının sonucu olmakla birlikte bilinçli ve amaçlı olarak oluşturulmuş değildir. Aksine, iktisadi faaliyetlerin bir kısmı kendiliğinden (spontan) oluşmuştur. Örneğin, piyasa kendiliğinden oluşmuş bir düzendir. Özetle, insanlar merkezi bir planlama bürosu ile tüm iktisadi faaliyetleri hiç bir zaman mükemmel bir şekilde düzenleyemezler. Piyasa, kendiliğinden tabii olarak işleyen bir düzendir. Ancak piyasa aksaklıkları ve yetersizlikleri konusunda insanlar akıl ve bilgi yardımıyla çözüm üretebilirler. İnsanın aklı ve bilgisinin sınırlı olması özgür toplumda uzlaşma ve sözleşmenin önemini artırmıştır. Tüm insanlar bir bilmezlik perdesi gerisindedirler ve bu bakımdan değişim ve reformların mümkün olduğu ölçüde geniş bir mutabakata dayalı olarak yapılması gerekir.

bullet

Özgür toplum, pragmatizme karşıdır. Pragmatizm felsefeye, teorik ve ampirik çalış- malara önem vermez. Pragmatizm, bir pratik uygulama yaklaşımıdır. Pragmatizm, fikri ve felsefi temele, bilimsel bilgiye ve ampirik çalışmalara dayanmaksızın bir görüşün ya da moda bir akımın alınıp uygulanmaya kalkışılmasıdır. Sivil toplum, bilgiye ve özellikle bilimsel bilgiye önem verir.

bullet

Özgür toplum dogmatizme karşıdır. Toplumsal yapının yeniden inşaasında "tabu"lar, dokunulmaz, karşı konulmaz ve eleştirilmez olarak görülmemelidir. Özgür toplumda her türlü itirazın ve şüphenin üstünde tutulan ilkeler olmamalıdır. Bireyler, tabular ve dogmalar konusunda özgür düşüncelerini açıklayarak, bu tabuların kaldırılmasını isteyebilirler. Kutsal ve tabu ola-rak kabul edilen şeyler özgürlüğe vurulan zincirlerdir.

 

 

© 2002, C.C.Aktan