Sivil toplumun ekonomik düzen modeli serbest piyasa ekonomisidir. Serbest piyasa ekonomisi kavramı yerine sıklıkla kullanılan kapitalizm, uzun yıllar kavram olarak aşağılanmış ve haksız eleştirilere uğramıştır. Gerçek liberal ekonomik düzen, "tekelci kapitalizmin" ve "emperyalizmin" karşısındadır. Gerçek liberal ekonomik düzen, rekabetçi piyasa ekonomisinin yanındadır. Rekabet, piyasa ekonomisinin en önemli ve temel kurumlarından birisidir.

Liberal ekonomik düzenin temel ilkeleri; özgürlük, rekabet, özel mülkiyet, miras, veraset ve sınırlı devlettir. Liberal ekonomik düzende mülkiyet dokunulmaz ve kutsal bir hak olarak kabul edilir. Özgürlük, bireylerin hem siyasi, hem de ekonomik özgürlüklerini içerir. Liberal ekonomik düzen, bireylerin ekonomik özgürlüklerini (teşebbüs özgürlüğü, tercih özgürlüğü) ve siyasi özgürlüklerini (konuşma özgürlüğü, din ve vicdan özgürlüğü, seçme ve seçilme hakkı ve özgürlüğü) savunur.

Liberal ekonomik düzende, işletmelerin etkinlik, verimlilik ve kârlılık ilkeleri çerçevesinde çalışmaları için rekabetin mevcut olduğu bir özel mülkiyet düzeni savunulur. Bir ekonomide mülkiyet yapısı kadar piyasadaki rekabet yapısı da önemlidir. Özel mülkiyet yapısı, genel olarak kamu mülkiyetine karşı etkinlik, verimlilik ve kârlılık kriterleri açısından üstünlüğe sahiptir. İnsan doğası itibariyle, kendi sahip olduğu mülkiyeti koruma ve geliştirme yönünde daha gayretlidir. Kamu mülkiyetinin söz konusu olduğu bir işletme de pekala başarılı olabilir. Ancak, kamu mülkiyetinin yöneticileri ve çalışanları, mülkiyetin asıl sahibi olmadıklarından, özel mülkiyet sahipleri, yöneticileri ve çalışanları kadar gayret göstermeyebilirler.

Özel mülkiyet düzeninde rekabet yapısı da çok önemlidir. Rekabetin mevcut olduğu bir piyasa şüphesiz tekel, oligopol ve diğer aksak rekabet piyasalarına karşı üstünlüğe sahiptir. Rekabetin sözkonusu olduğu bir özel mülkiyet düzeninde, etkinlik, verimlilik ve kârlılık yine rekabetin söz konusu olduğu bir kamu mülkiyet düzenine göre daha yüksektir.

Liberal ekonomik düzen, uluslararası ekonomik ilişkilerin tam bir serbestlik içinde işlemesini savunur. Liberal ekonomik düzende karşılıklı serbest ticaret sonucunda ülkelerin bundan kazançlı çıkacakları savunulur. Uluslararası ticarette serbestlik esas olmakla birlikte, henüz, yeni gelişmekte olan sanayinin ve diğer sektörlerin belirli bir süre korunması sözkonusu olabilir. Ancak, korumacılık bir iktisat politikası olarak hiçbir zaman serbest ticaret politikası yerine savunulmamalıdır. Korumacılık, dar bir ticari zihniyetten başka bir şey değildir.

Piyasa ekonomisi karşılıklı çıkarların sözkonusu olduğu bir mübadele sonucunda kendiliğinden oluşan bir düzendir. Piyasa ekonomisinde, iktisadi etkinlik merkezi planlama ile değil, fiyat mekanizması aracılığıyla sağlanır.

Serbest piyasa ekonomisinde, bireylerin çalışmaları, üretmeleri ve tüketmeleri için temel motivasyon, özel çıkar veya özel faydadır. Üreticinin, üretimde bulunması için temel motivasyon "kâr"; tüketici için "fayda" dır. Bir üretici için, topluma en yararlı olan mal ve hizmeti üretmek temel gaye olmayabilir. Üretici için, birinci derecede önemli olan en fazla kâr sağlayacak mal ve hizmet üretmek ve satmaktır. Bir emekçi için, temel gaye en yüksek ücret ve fayda sağlayacağı bir işte çalışmaktır. Liberal ekonomik düzende bu şekilde kendi özel çıkarının peşinde koşan ekonomik insan (homo economicus), piyasa eko-nomisinin itici güç ve dinamizmi olarak kabul edilir.

Bireyin kendi çıkarını gözeten bir ekonomik insan olması onun topluma faydalı olamayacağı anlamına gelmez. Aksine, birey, kendi özel çıkarları peşinde koşarken adeta görünmez bir el topluma da fayda sağlar.

Serbest piyasa ekonomisini "çıkarcılık", "bencillik", "egoistlik" temellerine dayalı bir iktisadi sistem olarak görmek doğru değildir. İnsan, doğası itibariyle, kendi çıkarını ve yararını düşünen, külfetlerden ve maliyetlerden mümkün olduğu ölçüde kaçınan bir varlıktır. Liberal ekonomik düzende, "devletin ve ülkenin menfaati", "toplumun yararı", "toplumun iyiliği ve refahı" gibi kavramlar, özgür bireylerin özel yararları ve menfaatleri açısından değerlendirilir.

Liberal ekonomik modeli ifade eden serbest piyasa ekonomisi, faydacı (utilitarian) bir felsefeye dayalıdır. İnsan, doğası itibarıyle kendisi için "fayda" sağlayacak şeyleri ister ve yapar; buna karşın, kendisine doğrudan ve dolaylı olarak bir fayda sağlamayacak, aksine kendisine bir külfet ve maliyet yükleyecek şeylerden kaçınır. İnsanın kendi çıkarını ve faydasını düşünen bir yaratık olması onun kötü olduğu anlamına gelmez.

Liberal ekonomik düzen, bireyin başkalarına feda edilmesini savunan altruizm'e tamamen karşıdır. Altruizmde; toplum, cemaat, ülke, millet, devlet, vatan gibi kollektif bütünler her zaman bireyin önündedir. Altruizmde, kutsal olan birey değil kollektif bütünlerdir. Birey, bu kollektif bütünler için canını ve malını her zaman feda edebilecektir. Sivil toplum bireyin altruistik değerlere feda edilmesini savunan jakobenizm, faşizm, aşırı milliyetçilik gibi akımlara şiddetle karşıdır. Birey, bir zorlayıcı güç tarafından toplum ve millet uğruna feda edilemez. Birey, özgür iradesiyle yapacağı fedakarlık konusunda kendi kararını kendisi vermelidir. Fedakarlık bireyin hür iradesi ve vicdani sorumluluğu ile alakalıdır.

Devlet, serbest piyasa ekonomisinde oyunun kurallarını belirleyen ve oyuna direkt müdahale etmeyen, ancak gerektiğinde sınırlı müdahalelerde bulunan bir konumdadır. Serbest piyasa ekonomisinde, devletin temel görevlerinden biri rekabet hukukunu oluşturmaktır. Oyunun kurallarını ihlal eden, haksız ve yıkıcı rekabete yol açan, bireyin ve toplumun ahlâki değer yargılarını zedeleyen faaliyetler devlet tarafından cezalandırılır.

Liberal sosyal düzende, insanların her alanda eşit olmasını öngören bir mutlak eşitlik doktrini (Babuvizm) reddedilir. Liberal sosyal düzende insanların yasalar önünde eşit olması esastır. Tüm insanların eşit gelire, servete ve eşit mülkiyete sahip olmaları mümkün değildir. Liberal sosyal düzen, toplam üretimden herkesin eşit pay almasını öngören denkleştirici adalet ya da egalitarianist adalet yaklaşımını reddeder.

Liberal sosyal düzen, prensip olarak, devlet müdahalesinin sözkonusu olmadığı bir piyasa adaletini savunur. Buna negatif adalet de denir. Pozitif adalet (dağıtımcı adalet), devletin toplumdaki eşitsizliği ve adaletsizliği bizzat düzeltmeye çalışmasıdır. Liberal ekonomik düzen, sınırlı devlet müdahalesini öngören bir piyasa adaletini savunur. Liberal ekonomik düzende, aşırı ve fonksiyonel devlet müdahalesini öngören sosyal adalet politikalarının, toplumdaki adaletsizliği daha da arttıracağı belirtilir. Gelirin yeniden dağıtımı politikalarının adil olması için, sınırlı olması ve şeffaflık içinde uygulanması önem taşır.