Birey (insan) toplumda en değerli ve temel varlıktır. "Toplum", "halk", "devlet", "millet" gibi bütünler hiçbir zaman bireyin üstünde kabul edilemezler. Birey hiçbir kollektiviteye feda edilemez. Birey "somut" bir varlık, toplum ise "soyut" bir gerçektir.

Bireycilik, insanı merkez kabul eden ve insan hak ve özgürlüklerini temel amaç olarak kabul eden bir felsefi öğretidir. Bireycilik, sivil toplum düzeninin temel ilkelerinden birisidir.

 Sosyal düzen, insan eylem ve davranışlarının sonucunda oluşur. İnsanın doğasını tanımadan ve anlamadan iyi bir sosyal düzen oluşturmak mümkün değildir.

İnsanın doğasında iyilikler ve kötülükler birlikte mevcuttur. Bireyci felsefede, insan doğası itibariyle, kendi yararını ve çıkarını düşünen bir varlık olarak kabul edilir.

 Sosyal düzende insanların doğuştan sahip olduğu vazgeçilemez ve devredilemez "doğal hakları" mevcuttur. Yaşam hakkı, özgürlük hakkı, mülkiyet hakkı, baskıya karşı direnme hakkı gibi doğal haklar, devletin bir siyasi kurum olarak henüz ortaya çıkmadığı dönemlerde dahi varolmuştur.

 Doğal haklar, devletin vatandaşlarına bahşettiği haklar değildir. Bunlar insanın en "tabii" haklarıdır. İnsanların doğal yaşama döneminden çıkmalarının ve siyasi toplumun egemenliği altına girmelerinin tek nedeni doğal hakların güvence altına alınmasıdır.

Asıl özgürlük "negatif" özgürlüktür. Negatif özgürlük; vatandaşların, başkalarının özgürlüklerini sınırlandırmadıkları sürece bir şeyi yapmak ya da yapmamak konusunda serbest olmalarını ve dışarıdan (devletten ve diğer vatandaşlardan) bir zorlamanın, engellemenin ya da müdahalenin olmaması anlamına gelir. İyi bir sosyal düzende "özgürlük" (serbestlik=hürriyet) "sine qua non" (olmazsa olmaz) bir ilkedir.

 Hak kavramı, hem pozitif, hem de negatif bir anlam taşır. Negatif haklar, insanın doğal haklarıdır. Negatif haklar, devletin insanlara lutfettiği ya da bahşettiği haklar değildir. Yaşama hakkı ve baskılara karşı direnme hakkı gibi haklar, negatif özellikte doğal haklardır.

 Pozitif haklar, bizzat devlet tarafından vatandaşlara sağlanan haklardır. Sosyal güvenlik hakkı ya da eğitim hakkından söz edildiğinde, bu hakların devlet tarafından vatandaşlara sağlanması anlaşılır. Pozitif haklar, devlete bir takım görev ve sorumluluklar yükler. Pozitif hak olarak adlandırılan şeyler, mutlaka devletin bir takım edimler ifa etmesini ve somut önlemler almasını gerektirir.

Pozitif hakların (ekonomik ve sosyal hakların) kapsamının genişlemesi devletin görev ve fonksiyonlarını arttırır. Devletin faaliyet alanının aşırı genişlemesi ise, insanın özgürlükleri üzerinde ciddi bir tehlike oluşturur.

Özellikle, 19. yüzyılda ekonomik ve sosyal hakların kapsamı genişleyerek başta 1948 tarihli Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi olmak üzere bir çok ülkenin anayasalarına girmiştir. Eğitim hakkı, sağlık hakkı, sosyal güvenlik hakkı, çalışma hakkı, eğlence ve dinlenme hakkı, iyi yaşam hakkı, seyahat hakkı ve benzeri hakların anayasalarda yer alması, devletin bu alanlarda önlemler alması ve ekonomiye müdahale etmesi sonucunu doğurmuştur. Ekonomik ve sosyal hakların kapsamının genişlemesi bireysel sorumluluk ve teşebbüs gücünü zayıflatmış, ayrıca, her şeyi devletten bekleyen paternalistik devlet zihniyetini toplumda yaygınlaştırmıştır.

 Hak olarak ifade edilen "ideal"lere ulaşmak elbette insanlığın amacıdır. Ancak her şeyi "hak" olarak görmeye başlayınca bu devletin aşırı büyümesi ve genişlemesi tehlikesini de beraberinde getirir.

 İnsan doğası itibariyle özgür yaratılmıştır. Ancak insan, eylemlerinde ve davranışlarında sınırsız bir özgürlüğe sahip olamaz. Özgürlüğün, başkalarının hakları ve özgürlüklerini ihlal etmeyecek bir şekilde kullanılması gerekir.

Devletin varoluş sebebi, insanın doğal haklarının ve özgürlüklerinin korunmasıdır. Güvenlik, adalet ve yargı gibi hizmetleri üstlenecek bir minimal devlet, özgürlüklerin güvence altına alınması için gereklidir. Devletin varlığı, özgürlüklerin korunması için bir zorunluluktur.

Birey, "toplumsal sözleşme"ye dayalı olarak oluşturulmuş olan devletin ve yasaların koyduğu emir ve talimatlara uymak durumundadır. Bu bireyin özgürlüğünün ortadan kalkması ve onun köle durumuna getirildiği anlamına gelmez. İyi bir sosyal düzende insanın insan tarafından ve insanın devlet tarafından köle olarak kullanılması ve sömürülmesi kabul edilemez. İnsan, özgür doğmuştur ve özgür yaşamalıdır.

 İnsan hak ve özgürlüklerinin güvence altına alındığı, korunduğu ve gözetildiği sosyal düzen liberalizmdir. İnsanlık tarihi "hak ve özgürlükler" konusunda verilen mücadelelerin tarihidir.

Bugün temel insan hakları ve özgürlükler olarak kabul edilen şeyler liberal doktrinin ve felsefenin ürünüdürler. Temel insan hak ve özgürlükleri tabii hukuk felsefesiyle yeşermiştir. Hak ve özgürlükler konusunda verilen mücadeleler sonunda İnsan Hakları Bildirgeleri ortaya çıkmıştır.

Sivil toplum düzeninde özgür bireyler duygu ve düşüncelerini serbestçe ve bir baskı altında kalmaksızın ifade edebilirler. İnsanların fikir ya da düşünce özgürlüğü hiçbir şekilde cezalandırılamaz. İnsanların konuşma özgürlüğünü, bir takım gerekçeler göstererek sınırlamak doğru değildir. İnsanlar şiddete başvurmadıkları sürece serbestçe düşüncelerini ifade etmelidirler.

 Bireyler dinlerini seçmekte, dinin vecibelerini yerine getirip, getirmemekte tamamen serbesttirler. Kimse dini inancını zorla başkalarına empoze ettiremez. Devlet ya da hiç bir kurum ya da kimse başkalarının ibadet yapması için baskı yapamaz. Sivil toplum, din devletine ve dinî ahlâkın zorla uygulanmasına karşıdır. Sivil toplum, iman ve itaat mistisizmini savunan bir dini ahlâkı reddeder. Herkesin dini inancı kendisi ile Tanrı(sı) arasındadır.

 Basın, yayın ve diğer kitle iletişim araçları faaliyetlerini serbestlik içerisinde sürdürmelidirler. Sivil toplum, özgür basın ve yayını savunur. Tüm medya araçlarının basın ve yayın faaliyetlerinin dürüst, gerçeğe dayalı ve topluma karşı bir sorumluluk duygusu taşıyacak tarzda yapılması gerekir.

Siyasi özgürlükler ve ekonomik özgürlükler bir bütündür. Siyasi hakların ve özgürlüklerin mevcut olmadığı, buna karşın ekonomik hak ve özgürlüklerin mevcut olduğu bir ülkede sivil toplum düzeninden söz edilemez. Seçme ve seçilme hakkı, fikir özgürlüğü, din ve vicdan özgürlüğünün sınırlı olduğu bir toplumda piyasa ekonomisi uygulanabilir. Ancak böyle bir toplumu sivil toplum düzeni olarak nitelemek mümkün değildir. Bunun tam tersi de sözkonusu olabilir. Siyasi özgürlükler mevcut iken, ekonomik özgürlükler sınırlı olabilir ya da hiç olmayabilir. Böyle bir toplumu da sivil toplum düzeni addetmek mümkün değildir.