Yeni ekonomiye yol açan temel faktörler şunlardır:
▫ Bilgi teknolojisinde devrim. Son yirmi yıldır iş ve toplumsal yaşamın her alanında bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımında büyük bir artış meydana gelmektedir. Bu artış, bir yandan bilgisayar ve iletişim maliyetlerinde meydana gelen azalmanın (Şekil 4); öte yandan, tüketicilerin ihtiyaç ve gereksinimlerine cevap verilebilmesinin bir sonucudur. Bu eğilim çeşitli faktörlerden kaynaklanmaktadır:
(1) Çip teknolojisinde görülen ilerlemeler;
(2)Kablolu ve kablosuz iletişim sistemleri ile fotonik iletişim teknolojilerindeki ilerlemeler;
(3) Ürün, üretim süreçleri ve hizmetlerin dijitalleşmesi ve ortak standartların geliştirilmesi ve yazılım-donanım teknolojilerindeki ilerlemeler;
(4) Kopyalama, depolama, hafıza, tasarım, görüntü gibi destekleyici niteliğe sahip teknolojilerdeki hızlı gelişmeler;
(5) Uygun yazılımların üretilmesi ve geliştirilmesine yönelik yeni araçların üretilmesi,
(6) internet ve internet teknolojisindeki büyük gelişmeler.
Şekil 4: Göreli Ulaşım ve İletişim Maliyetlerindeki Değişim
Globalleşme ve deregülasyon. Yeni ekonominin ortaya çıkmasında rol oynayan diğer bir faktör de iktisadi faaliyetlerin hızla globalleşmesi ve mal, sermaye, teknoloji ve hizmetler ile üretim ve dağıtım süreçlerinde global düzeyde deregülasyon eğiliminin varlığıdır. Son otuz yılda üç alanda iktisadi deregülasyon hareketleri söz konusu olmaktadır: (1) Mal ve hizmetlerin ticaretinde uygulanan tarife ve tarife dışı ticaret engellerinde azalma (korumacılığın gerilemesi); (2) Ulusal piyasaların dalgalanmaya bırakılması ve dolaysız yabancı yatırımlar ve diğer uluslararası sermaye akımları ile teknoloji transferleri önündeki engellerin azaltılması (finans ve sermaye piyasalarının serbestleştirilmesi) ve (3) Telekomünikasyon, hava taşımacılığı, finans ve sigorta sektörleri başta gelmek üzere mal, hizmet ve finansal faaliyetlerin deregülasyonu ve tekellerin ortadan kaldırılması (yurtiçi piyasaların deregülasyonu). Bu gelişmeler sonucunda global düzeyde teknoloji akım ve transferlerinin hız kazanması ve rekabetin artması mal ve hizmet fiyatlarında dramatik düşüşlerin meydana gelebilmesine imkan sağlamaktadır. (Şekil 4) Bu eğilim, yeni teknolojik gelişmelerin yeni ürün ve üretim süreçlerinin geliştirilmesini sağladığı piyasalarda yaygındır.
KAYNAKLAR
ALCORTA, Ludovico, The Impact of New Technologies on Scale in Manufacturing Industry: Issues and Evidence. The United Nations University, UNU/INTECH (Institute for New Technologies) Working Paper No: 5, June 1992.
AKIN, H. Bahadır, Strateji, Rekabet, Teknoloji Yönetimi, Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları, 2001.
AKIN, H. Bahadır, “Rekabetçi Üstünlük ve Teknoloji: Küresel Bir Yaklaşım”, Verimlilik Dergisi. 1999/4, ss.57-80.
AKIN, H. Bahadır, “Yeni Ekonomi: ‘Yeni’ Olan Nedir? 20. Yüzyılın Son Moda Kavramının Analizi” , içinde: I. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Bildiriler Kitabı, 10-11 Mayıs 2002. Hereke-Kocaeli,2002. s.1-12.
AKTAN, Coşkun Can, “Bilim ve Teknoloji”, içinde: Türkiye Dünyanın Neresinde? İzmir: EGİAD Yayını, 1998.s.267-97.
AKTAN, Coşkun Can ve Hüseyin Şen, Globalleşme, Ekonomik Kriz ve Türkiye. Ankara: TOSYÖV Yayınları, 1999.
AKTAN, Coşkun Can ve Mehtap Tunç., “Bilgi Toplumu ve Türkiye”, Yeni Türkiye Dergisi. Ocak-Şubat 1998 , s.118-134.
BELL, Daniel, The Coming of Post Industrial Societies, New York: Basic Books, 1973.
BOZKURT, Veysel, Enformasyon Toplumu ve Türkiye, İstanbul: Sistem Yayıncılık, 1996.
BULLARD, James B. and Eric Schaling, “New Economy – New Policy Rules”, The Federal Reserve Bank of St.Louis Review, September/October, 2001.
COATES, David ve Ken Warwick, “The Knowledge Driven Economy: Analysis and Background”, (The Economics of the Knowledge Driven Economy, Paper Presented at a Conference Jointly Organized By The Department Of Trade and Industry and The Centre for Economic Policy Research, London, 27 January 1999), pp.11-22.
ÇOBAN, Hasan, Bilgi Toplumuna Planlı Geçiş, Ankara: İnkilap Kitabevi,1997.
DeLONG,J.Bradford and Lawrence H.Summers, “The New Economy: Background, Question, and Speculations”,Economic Policy for the Information Economy, A Symposium Sponsored by Federal Reserve Bank of Kansas City, August 30-September 1, 2001.
DICKER, Peter, Global Shift: Transforming the World Economy. London:PCD Ltd. 1998.
DURA, Cihan, Bilgi Toplumu, Kültür Bakanlığı Yayınları, Yayın No: 1244, Ankara,1990.
DRUCKER, Peter, “From Capitalism to Knowledge Society” in: D. Neef (Ed.), The Knowledge Economy. Butterworth: Woburn M.A.1988.
DRUCKER, Peter F., Değişim Çağının Yönetimi, (Çev: Z.Dicleli), İstanbul:Henkel Yayınları, 1995.
DRUCKER, Peter F., Kapitalist Ötesi Toplum, (Çev: B.Çorakçı),İstanbul: İnkilap Kitabevi, 1994.
EMERGING INDUSTRIES & TECHNOLOGIES FORUM, Report of Proceedings. Canberra 17 August 1999, Sponsored by The Commonwealth Department of Industry Science and Resources and the CSIRO.
ERDOĞAN, Seyfettin, “Makro Ekonomik Etkileri Açısından Yeni Ekonomi”, içinde: I. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Bildiriler Kitabı, 10-11 Mayıs 2002. Hereke-Kocaeli,2002. s.13-22.
ERKAN, Hüsnü., Bilgi Toplumu ve Ekonomik Gelişme, Ankara: TİB Kültür Yayınları, 3. b. Ankara:Doğuş Matbaacılık, 1997.
EUROPEAN COMMISSION, Micro Systems, Micro and Nano Technologies and Displays. Internal Reflection Group 2nd Intermediate Report, 5 March 2001.
GORDON, Robert J. “Does the “New Economy Measure Up to the Great Inventions of the Past?”, Journal of Economic Perspectives, Vol:14, Nu:4, 2000.
HERTOG, P. Den ve R. Bilderbeek, Innovation in and through Knowledge Intensive Business Services in Netherlands. TNO Report, STB/98/03, 1997.
HOLISTER, Paul, Nanotech: The Tiny Revolution. CPM Cientifica, July 2002.
HOUGHTON, John ve Peter Sheehan (Ed.), A Primer on the Knowledge Economy. Victoria University Centre for Strategic Economic Studies, February 2000.
IMF, World Economic Outlook: Globalization: Opportunities and Challenges, An International Monetary Fund Publication, May 1997, IMF: Washington, DC.
LUNDVALL, B. A. ve S. Borras, The Globalising Learning Economy: Implications for Innovation Policy. TSER Programme Report DG XII, Commission of the European Union, 1998.
OECD, The Knowledge-Based Economy. Paris: OECD, 1996.
ÖZÇAĞLAYAN, Mehmet, Yeni İletişim Teknolojileri ve Değişim, İstanbul: ALFA Yayınları, 1998.
QUAH, Danny, “Growth and Increasingly Weightless Economies”, in: (The Economics of the Knowledge Driven Economy. papers presented at a conference jointly organized by the department of trade and ındustry and the Centre for Economic Policy Research, London, 27 January 1999).
SHEPHERD, Charles ve Pervan K. Ahmed, “From Product Innovation to Solutions Innovation: A New Paradigm for Competitive Advantage”, European Journal of Innovative Management. Volume 3, Number 2, 2000.
SMITH, Keith, What is the ‘Knowledge Economy’?: Knowledge Intensity and Distributed Knowledge Bases. UNU/INTECH Discussion Papers, 2002-6, June 2002.
SÖYLEMEZ Alev, Yeni Ekonomi, Boyut Kitapları, Ankara,2001
STIROH, Kevin J. “New and Old Economics in the “New Economy”, http://www. newyorkfed. org/rmaghome/economist/stiroh/ks_new2.pdf, August 2001.
TEKELİ, Hasan, Bilgi Çağı, İstanbul: Simavi Yayınları, 1994.
TOFFLER, Alvin, Üçüncü Dalga, (Çev:Ali Seden), İstanbul: Altın Kitaplar, 1981.
TÜRKİYE Bilişim Şurası, 10-12 Mayıs 2002, (Türkiye Bilişim Şurasında Sunulan Tebliğler) Bkz: http://www.bilisimsurasi.org.tr
TÜSIAD, 21. Yüzyıla Doğru Türkiye: Geleceğe Dönük Bir Atılım Stratejisi. (4 Cilt.) Istanbul: 1991.
UNICE, Yenilenen Ekonomi, İstanbul: MESS yayını No357. 2002.
WORLD BANK, World Development Report 1998-1999: Knowledge for Development, Oxford: Oxford University Press,1999.
Kaynak: C.Can Aktan ve Yrd.Doç.Dr. İstiklal Y.Vural "Bilgi Toplumu, Yeni Temel Teknolojiler ve Yeni Ekonomi" , (Yayınlanmamış Çalışma), 2003.
