YENİ EKONOMİ

 


 

Son bir kaç yüzyıl insanlık tarihinde son derece önemli gelişmelere şahitlik etmektedir. Yeni ekonomi, bu dönemde ortaya çıkan gelişme ve ilerleme sürecinin son aşamasını meydana getirmektedir.[1] 1785 yılında başlayıp 68 yıl süren  ilk aşama Fransız Devrimi ile Sanayi devrimine karşılık gelmektedir. (Şekil 3.) Bu aşamada, su ve buhar gücünün yaygın olarak kullanılmış, demiryollarının yapımı ile ulaşım ve nakliye maliyetlerinde önemli düşüşler yaşanmış ve tekstil ve demir-çelik sektörleri sanayileşmede başat rol üstlenmiştir. İkinci aşamada içten yanmalı motor ve elektrik gücüne dayanan ve çeşitli kimyasalların imalat sürecinde kullanıldığı bir devre söz konusudur ve 20. yüzyılın başlangıcına dek sürmüştür. Üçüncü aşama, iki büyük savaşta sürdürülen mücadeleler sonucu içten yanmalı motorların, elektrik ve çeşitli kimyasal maddelerin günlük yaşama girmesiyle modern iktisadi ve sosyal yaşamın başlangıcını meydana getirmiştir. 1950’li yıllardan başlayan ve 1990’lı yıllarda olgunluk dönemine erişen ‘elektronik çağı’ yerini, yeni medya, dijital ağlar ve yeni temel teknolojilerin ürün ve üretim süreçlerinde esaslı bir role sahip olduğu ‘yeni ekonomi’ aşamasına bırakmaktadır[2]. Ekonomik yaşamda devrim yaratan  evreler arasındaki süre gittikçe kısalmakta ve zamanımızda değişim ve ilerlemenin hızı artmaktadır. (Şekil 3.)

Şekil 3: İlerleme ve Değişimin Evreleri

Kaynak: Alcorta, 1992:11.

 

Yukarıda kısaca özetlediğimiz gelişmeler sonucunda “yeni ekonomi” (the new economy) olarak adlandırılan bir süreç ortaya çıkmıştır. Yeni ekonomi,  bilginin elde edilmesi, işlenmesi ve dönüştürülmesi ile birlikte dağıtımı süreçlerini kapsar. Bu üç temel  süreç, bilginin işlenmesini, elde edilmesini, dağıtımını ve iletişimini  sağlayan bilgisayar sisteminin fiziksel araçları ile birlikte, insan yardımı ile bütün süreci kontrol eden yazılım sistemi sayesinde işler.  Yeni ekonomide ürün ve hizmetlerin en önemli özelliği, bilginin temel üretim faktörü olarak ön plana çıkmasıdır. Yeni ekonomi sektörlerinde beşeri sermaye, fiziksel sermaye ile entelektüel sermayeyi güçlü bir şekilde tamamlayan bir rol üstlenmektedir. Gerek enformasyon teknolojilerinin kullanımı ve gerekse üretimi, nitelikli işgücü talebini artırır. Dolayısı ile beşeri sermaye yatırımlarında artış gözlenir. (Erdoğan,2002:14-15.)

Yeni ekonomi, enformasyonu depolama, işleme ve iletme maliyetlerini ciddi şekilde düşürmüş olan yeni temel teknolojilere dayanmaktadır. Devlet düzenlemelerine son verilmesinin ve globalleşmenin ivme kazandırdığı bu teknolojiler, piyasaların şirketlerin ve bireysel çalışmanın işleyiş tarzlarını değiştirmekte, yeni iş stratejilerinin ve yeni örgütlenme biçimlerinin ortaya çıkmasını sağlamaktadır. (UNICE,2002: 6.)

Yeni ekonominin en belirgin özelliklerinden birisi ölçekli teknoloji ve yenilik girişimleri için fon bulabilmesine imkan veren sistematik piyasa mekanizmalarının olmasıdır. Bu mekanizma sigorta fonları ya da diğer büyük yatırımcıların yüksek risk-yüksek getiri alanlarında önemli miktarda para aktarması anlamındaki risk sermayesi fonları, yeni şirketlerin hızla halka arzına imkan veren borsalar, yeni şirketlerde hisse senedi ve iyi bir gelecek karşılığı çalışmak isteyen yetenekli bir işgücü gibi faktörlerden oluşur. (Akın,2002:6.)


 


[1] Yeni ekonomi konusunda bkz: Bullard,2001; Stiroh,2001; Gordon,2000; Delong & Summers,2001; Türkçe kaynaklar için bkz: Akın,2001;Söylemez, 2001.

[2] Enformasyon ekonomisi (information economy), ağ ekonomisi (network economy), bilgi ekonomisi (knowledge economy), dijital ekonomi (digital economy) ve yeni ekonomi (new economy) terimlerinin hepsi birbirlerinin yerine kullanılabilen terimlerdir. Daha kapsamlı olduğu için ve diğer tüm terimlerin yerine kullanılabileceği için çalışmamızda yeni ekonomi teriminin kullanılması tercih edilmiştir.

 

 

 

 

KAYNAKLAR

ALCORTA, Ludovico, The Impact of New Technologies on Scale in Manufacturing Industry: Issues and Evidence. The United Nations University, UNU/INTECH (Institute for New Technologies) Working Paper No: 5, June 1992.

AKIN, H. Bahadır, Strateji, Rekabet, Teknoloji Yönetimi, Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları, 2001.

AKIN, H. Bahadır, “Rekabetçi Üstünlük ve Teknoloji: Küresel Bir Yaklaşım”, Verimlilik Dergisi. 1999/4, ss.57-80.

AKIN, H. Bahadır, “Yeni Ekonomi: ‘Yeni’ Olan Nedir? 20. Yüzyılın Son Moda Kavramının Analizi” , içinde: I. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Bildiriler Kitabı, 10-11 Mayıs 2002. Hereke-Kocaeli,2002. s.1-12.

AKTAN, Coşkun Can, “Bilim ve Teknoloji”, içinde: Türkiye Dünyanın Neresinde? İzmir: EGİAD Yayını, 1998.s.267-97.

AKTAN, Coşkun Can ve Hüseyin Şen, Globalleşme, Ekonomik Kriz ve Türkiye. Ankara: TOSYÖV Yayınları, 1999.

AKTAN, Coşkun Can ve Mehtap Tunç., “Bilgi Toplumu ve Türkiye”, Yeni Türkiye Dergisi. Ocak-Şubat 1998 , s.118-134.

BELL,  Daniel, The Coming of Post Industrial Societies, New York: Basic Books, 1973.

BOZKURT, Veysel, Enformasyon Toplumu ve Türkiye, İstanbul: Sistem Yayıncılık, 1996.

BULLARD,  James B. and Eric Schaling, “New Economy – New Policy Rules”, The Federal Reserve Bank of St.Louis Review, September/October, 2001.

COATES, David ve Ken Warwick, “The Knowledge Driven Economy: Analysis and Background”, (The Economics of the Knowledge Driven Economy, Paper Presented at a Conference Jointly Organized By The Department Of Trade and Industry and The Centre for Economic Policy Research, London, 27 January 1999),  pp.11-22.

ÇOBAN, Hasan, Bilgi Toplumuna Planlı Geçiş, Ankara: İnkilap Kitabevi,1997.

DeLONG,J.Bradford and Lawrence H.Summers, “The New Economy: Background, Question, and Speculations”,Economic Policy for the Information Economy, A Symposium Sponsored by Federal Reserve Bank of Kansas City, August 30-September 1, 2001.

DICKER, Peter, Global Shift: Transforming the World Economy. London:PCD Ltd. 1998.

DURA, Cihan, Bilgi Toplumu, Kültür Bakanlığı Yayınları, Yayın No: 1244, Ankara,1990.

DRUCKER, Peter, “From Capitalism to Knowledge Society” in: D. Neef (Ed.), The Knowledge Economy. Butterworth: Woburn M.A.1988.

DRUCKER, Peter F., Değişim Çağının Yönetimi, (Çev: Z.Dicleli), İstanbul:Henkel Yayınları, 1995.

DRUCKER, Peter F., Kapitalist Ötesi Toplum, (Çev: B.Çorakçı),İstanbul: İnkilap Kitabevi, 1994.

EMERGING INDUSTRIES & TECHNOLOGIES FORUM, Report of Proceedings. Canberra 17 August 1999, Sponsored by The Commonwealth Department of Industry Science and Resources and the CSIRO.

ERDOĞAN, Seyfettin, “Makro Ekonomik Etkileri Açısından Yeni Ekonomi”, içinde: I. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Bildiriler Kitabı, 10-11 Mayıs 2002. Hereke-Kocaeli,2002. s.13-22.

ERKAN, Hüsnü., Bilgi Toplumu ve Ekonomik Gelişme, Ankara: TİB Kültür Yayınları, 3. b. Ankara:Doğuş Matbaacılık, 1997.

EUROPEAN COMMISSION, Micro Systems, Micro and Nano Technologies and Displays. Internal Reflection Group 2nd Intermediate Report, 5 March 2001.

GORDON, Robert J. “Does the “New Economy Measure Up to the Great Inventions of the Past?”, Journal of Economic Perspectives, Vol:14, Nu:4, 2000.

HERTOG, P. Den ve R. Bilderbeek, Innovation in and through Knowledge Intensive Business Services in Netherlands. TNO Report, STB/98/03, 1997.

HOLISTER, Paul, Nanotech: The Tiny Revolution. CPM Cientifica, July 2002.

HOUGHTON, John ve Peter Sheehan (Ed.),  A Primer on the Knowledge Economy. Victoria University Centre for Strategic Economic Studies, February 2000.

IMF, World Economic Outlook: Globalization: Opportunities and Challenges, An International Monetary Fund Publication, May 1997, IMF: Washington, DC.

LUNDVALL, B. A. ve S. Borras, The Globalising Learning Economy: Implications for Innovation Policy. TSER Programme Report DG XII,  Commission of the European Union, 1998.

OECD, The Knowledge-Based Economy. Paris: OECD, 1996.

ÖZÇAĞLAYAN, Mehmet, Yeni İletişim Teknolojileri ve Değişim, İstanbul: ALFA Yayınları, 1998.

QUAH, Danny, “Growth and Increasingly Weightless Economies”, in: (The Economics of the Knowledge Driven Economy. papers presented at a conference jointly organized by the department of trade and ındustry and the Centre for Economic Policy Research, London, 27 January 1999).

SHEPHERD, Charles ve Pervan K. Ahmed, “From Product Innovation to Solutions Innovation: A New Paradigm for Competitive Advantage”, European Journal of Innovative Management. Volume 3, Number 2, 2000.

SMITH, Keith, What is the ‘Knowledge Economy’?: Knowledge Intensity and Distributed Knowledge Bases. UNU/INTECH Discussion Papers, 2002-6, June 2002.

SÖYLEMEZ Alev, Yeni Ekonomi, Boyut Kitapları, Ankara,2001

STIROH, Kevin J. “New and Old Economics in the “New Economy”, http://www. newyorkfed. org/rmaghome/economist/stiroh/ks_new2.pdf, August 2001.

TEKELİ, Hasan, Bilgi Çağı, İstanbul: Simavi Yayınları, 1994.

TOFFLER, Alvin, Üçüncü Dalga, (Çev:Ali Seden), İstanbul: Altın Kitaplar, 1981.

TÜRKİYE Bilişim Şurası, 10-12 Mayıs 2002, (Türkiye Bilişim Şurasında Sunulan Tebliğler) Bkz: http://www.bilisimsurasi.org.tr

TÜSIAD, 21. Yüzyıla Doğru Türkiye: Geleceğe Dönük Bir Atılım Stratejisi.  (4 Cilt.) Istanbul: 1991.

UNICE, Yenilenen Ekonomi, İstanbul: MESS yayını No357. 2002.

WORLD BANK, World Development Report 1998-1999: Knowledge for Development, Oxford: Oxford University Press,1999.

 

 

Kaynak: C.Can Aktan ve Yrd.Doç.Dr. İstiklal Y.Vural "Bilgi Toplumu, Yeni Temel Teknolojiler ve Yeni Ekonomi" , (Yayınlanmamış Çalışma), 2003.