Stratejik yönetim sürecinde esasen üç aşama sözkonusudur:

1. Stratejilerin Geliştirilmesi ve Stratejik Planlama Aşaması: Bu aşamada üst yönetim tarafından organizasyonda iç ve dış durum değerlendirilmesine yönelik SWOT analizi yapılır. Yine bu aşamada organizasyonun vizyon ve misyon bildirileri hazırlanarak organizasyonda ortak amaç, ilke ve değerler ortaya konulur. Stratejik planlamada en önemli konu stratejik kararların alınması ve strateji seçimlerinin yapılmasıdır.

2. Stratejilerin Uygulanması: Ikinci aşamada üst yönetimin sorumluluğunda ve özellikle orta kadame yöneticiler ile işbirliği yapılarak stratejilerin uygulanmasına geçilir. Bu aşamada daha önce belirlenen strateji ve aksiyon planlarının uygulaması yapılır.

3. Uygulanan Stratejilerin Gözden Geçirilmesi ve Denetimi: Üçüncü aşamada yapılan uygulamaların sonuçları gözden geçirilerek stratejik planlamada gerekirse değişiklikler yapılır.

Stratejik yönetim konusundaki araştırmaları ile tanınmış bir yönetim uzmanı olan John M. Bryson stratejik yönetimde izlenmesi gereken aşamaları şu şekilde sıralamaktadır: (Bkz: Bryson, 1994: 154- 182)

Açıklamalardan anlaşıldığı üzere stratejik yönetimde başarıya ulaşılabilmesi için öncelikle üst yönetimin bu konuda kararlı olması büyük önem taşımaktadır. En başta stratejik yönetimde “stratejistlerin” belirlenmesi gerekmektedir. Stratejistlerin bir kısmı stratejik planlamanın hazırlanmasından, bir kısmı uygulanmasından bir kısmı ise yapılan uygulama sonuçlarının izlenmesinden sorumlu olacaktır. Organizazyonda stratejik planlamanın uygulanmasından önce vizyon ve misyonun çok açık olarak tesbit edilmesi gerekmektedir. Vizyon ve misyon bulunmadan bir organizasyonda strateji ve aksiyon planlarının oluşturulması anlamsızdır. Strateji ve aksiyon planları organizasyon amaçlarına uygun olarak oluşturulmalıdır.

BAŞARI İÇİN GELİŞME STRATEJİLERİ

Peter R. Scholtes, ekip çalışması alanında büyük takdir gören “The Team Handbook” adlı çalışmasında organizasyonlarda gelişme stratejisi için on dört aşamanın gerekli olduğundan sözetmektedir. Scholtes, bu on dört aşamayı üç ana grupta toplamaktadır. Scholtes’e göre organizasyonel başarı için ilk olarak bilimsel yaklaşım stratejilerinin uygulanması, ikinci olarak organizasyonda gelişme ihtiyacının tesbit edilmesine yönelik stratejilerin belirlenmesi ve son olarak da organizasyonda süreci geliştirmeye yönelik stratejilerin belirlenmesi gerekmektedir. Scholtes’in gelişme stratejileri aşağıda yeralmaktadır:(Scholtes,1988;5.37-5.67)

BAŞARI İÇİN PLANLAMA İLKELERİ

Daha önceki açıklamalarımızda belirttiğimiz gibi, organizasyonel başarı için stratejik planlama çok büyük önem taşımaktadır. Planlama ile ilgili ilkelerin ve izlenecek adımların önceden belirlenmesinde çok büyük yarar vardır. Bu konuda Arty Trost ve Judy Rauner’in organizasyonda momentum kazanılması için gerekli gördükleri planlama ilkelerini ve izlenmesi önerilen adımları şu şekilde sıralayabiliriz: (Trost and Rauner, 1983;31-32.)

STRATEJİK YÖNETİM İÇİN YAPILACAK İŞLEMLER

Stratejik yönetimde ya pılacak işlemleri bazı şekiller yardımıyla açıklamaya çalışalım. Bu konuda John M. Bryson ve William D. Roering ile Roger L. Kemp tarafından geliştirilmiş bulunan iki ayrı şekil, stratejik yönetimde yapılması gereken işlemleri oldukça anlaşılır ve siStematik olarak ortaya koymaktadır. Her iki şekil arasında oldukça yakın benzerlikler bulunmaktadır. Konunun daha iyi anlaşılması için her iki şekil üzerindeki işlemlerin yakından incelenmesinde yarar vardır. (Bkz: Şekil- 2 ve Şekil-3)

Ilk aşama olarak stratejik yönetim konusunda organizasyonda bir kararlılığın ve samimiyetin olması şarttır. Üst yönetimin desteği ve inancı olmaksızın sadece başka şirket ve firmalar yapıyor diye veya yönetim alanında moda olduğu inancıyla stratejik yönetime başlanılmamalıdır. Üst yönetimin, stratejik yönetimin ne olduğunu ve yararlarını öncelikle öğrenmesi gerekir. Üst yönetimin inancı, kararlılığı ve desteği olmaksızın stratejik yönetimden başarı elde etmek mümkün değildir.

Şekillerden anlaşıldığı üzere stratejik yönetimde SWOT analizinin yapılması bir diğer aşamayı oluşturmaktadır. Bu çerçevede hem organizasyonun kendi iç yapısının, hem de organizasyon dışındaki çevrenin analiz edilmesi gerekir. Bu analizler organizasyonda vizyon ve misyonunun belirlenmesine yardımcı olur.

Yine şekillerden anlaşılacağı üzere vizyon ve misyonun belirlenmesinden sonra organizasyonda strateji ve aksiyon planlarının tespit edilmesi gerekir. Daha sonra da bu planların uygulamaya konulması aşaması gelir. Son aşamada ise uygulamaların gözden geçirilerek elde edilen başarıların tespit edilmesi, hataların ortaya konulması ve gerekirse stratejik planda değişiklikler yapılması önep taşımaktadır. Konuyu daha ayrıntılı olarak şekiller üzerinde analiz etmek ve değerlendirmek mümkündür.

STRATEJİK PLANLAMADA SÜREÇLER

Buraya kadar yaptığımız açıklamalarımızda stratejik yönetimle ilgili yapılması gereken işlemleri ele almış ve özetlemiş bulunuyoruz. Konunun daha iyi anlaşılması için bu bölümde bizim geliştirdiğimiz bir örnek stratejik planlama akım şemasını sunacağız. (Bkz: Şekil-4) (Şekil için orijinal kitaba bakınız)

Kanaatimizce , stratejik yönetim bugün organizasyonlarda çok fazla bilinmemekte ve dolayısıyla uygulanmamaktadır. Ülkemiz açısından değerlendirecek olursak, büyük şirket ve holdingler dışındaki organizasyonlarda stratejik yönetimin yaygın olarak uygulanmadığını söyleyebiliriz. Oysa, stratejik yönetim tüm organizasyonlarda uygulanabilecek olan yönetim tekniğidir. Organizasyonların başarıya ve yüksek performansa ulaşabilmesi için stratejik yönetim çok büyük önem taşımaktadır. Bir diğer önemli hususu da belirtmeliyiz: Stratejik yönetimin genellikle özel şirketler tarafından uygulanacak bir yönetim tekniği olduğu düşünülmektedir. Oysa, stratejik yönetim yukarıda da belirttiğimiz gibi tüm organizasyonlar tarafından uygulanabilecek bir yönetim aracıdır. Kamu sektöründe stratejik yönetim konusuna maalesef fazla önem verilmediğini ve stratejik yönetimi uygulayan kamu kurumu ve/veya kamu teşebbüsü sayısının çok yetersiz olduğunu söyleyebiliriz. Oysa, stratejik yönetim özel şirketler yanısıra, kamu sektöründe ve üçüncü sektörde uygulanması mutlaka gerekli olan bir yönetim aracı ve tekniğidir.

Bu açıklamalardan sonra şimdi geliştirdiğimiz stratejik yönetim akım şemasını sunabiliriz. Şekilde stratejik yönetim ile ilgili süreç ve yapılması gerekli işlemler yeralmaktadır. Önceki açıklamalarımızın daha derli toplu ve anlaşılır bir biçimde şekil üzerinden izlenmesi mümkündür. . Geliştirdiğimiz stratejik yönetim süreç akım şeması beş aşamadan oluşmaktadır. İlk aşamada stratejik yönetim sürecini yürütecek ve yönlendirecek stratejistlerin görev ve fonksiyonlarının belirlenmesi gerekiyor. Ikinci aşamada Ne? ve Niçin? sorularının analiz edilmesi gerekli. Bu aşamada niçin stratejik yönetimi uygulamak zorunda olduğumuzu ortaya koymamız önem taşıyor. Bu çerçevede organizasyonun ne durumda olduğunu analize imkan verecek SWOT analizinin yapılması gerekir. Üçüncü aşamada, stratejik yönetimi uygulayarak nereye ulaşmak istediğimizi vizyon ve misyon bildirgeleri hazırlayarak belirlememiz gerekir. Dördüncü aşamada , istediğimiz hedefe nasıl ulaşabileceğimize ilişkin stratejileri tespit etmek durumundayız. Bu aşamada rekabet ve portföy analizlerinden yararlanılarak strateji seçimlerinin yapılması önem taşıyor. Son olarak, uygulanan planın gözden geçirilmesi ve gerekirse planda bazı değişiklikler yapılması gerekir. Tüm bu aşamalar stratejik yönetim akım şemasında daha ayrıntılı olarak gösterilmiştir.

STRATEJİK YÖNETİM VE STRATEJİSTLER

Stratejik düşünebilmek, stratejik yönetimi başarıyla uygulayabilmek için liderlik birinci derecede önem taşımaktadır. Vizyonu ve misyonu olmayan bir liderin stratejik düşünebilme yeteneği sınırlıdır. Tıpkı savaşlarda olduğu gibi günümüzde globalleşme ve bunun getirdiği ezici rekabet ortamında başarıya ulaşmanın gerisinde liderlik ve stratejik yönetimin önem taşıdığını düşünüyoruz. Her geçe gün giderek yoğunlaşan rekabet ortamında stratejik yönetimin önemini kavrayan ve bunu uygulamakta kararlı olan organizasyonların performans düzeylerini artıracağına şüphe yoktur.

Stratejik yönetimin organizasyonlarda başarıyla uygulanabilmesi için en başta lider ve üst yönetimin stratejik düşünmenin ve stratejik planlamanın önemine ve yararına inanması gerekir. Lider ve üst yönetimin inancı ve desteği olmaksızın organizasyonda stratejik yönetimi uygulamaya kalkışmak bir sonuç vermez. Stratejik yönetim, herşeyden önce üst yönetimin bir işlevidir.

Stratejik yönetimin organizasyonda uygulanması için üst yönetimde Stratejik Yönetim Yürütme Komitesi adı altında bir kurul oluşturulmalıdır. Bu kurul bünyesinde organizasyonun başında bulunan lider ve üst düzey yöneticiler görev yapmalıdır. Bu üst düzey kurumsal yapılanma yanısıra yönetimin orta ve alt kadamelerinde de stratejik yönetimin uygulanmasını ve kontrolünü sağlayacak çalışma grupları oluşturulmalıdır. Bu çalışma gruplarında stratejistler görev almalı ve üst yönetim orta ve alt kadamelerde yapılan çalışmaları yakından izlemelidir.